Sửa điều hòa, dắt chó đi dạo vì AI lấy mất việc

Mọi chuyện bắt đầu thay đổi khi những bài viết về phương thức sử dụng chatbot cho công việc được chia sẻ trong nhóm chat nội bộ trên Slack của công ty, nơi cô là người duy nhất đảm trách việc sáng tạo nội dung.

Công việc giao cho Lipkin bắt đầu giảm trong những tháng sau đó. Các quản lý gọi cô là “Olivia/ChatGPT” khi thảo luận trên Slack. Lipkin bị sa thải hồi tháng 4 khi quản lý nói sử dụng ChatGPT rẻ hơn nhiều so với trả lương cho người viết nội dung.

“Tôi luôn cảm thấy bất an khi có người nói về ChatGPT và lo lắng nó sẽ thay thế mình. Giờ tôi đã có bằng chứng cụ thể, cho thấy nỗi sợ đó có cơ sở và tôi thực sự mất việc vì AI”, Lipkin cho hay.

Sau khi mất việc, Lipkin thử chuyển sang viết nội dung marketing nhưng cảm thấy bị quá sức. Hiện cô kiếm tiền bằng việc dắt chó đi dạo.

Eric Fein, 34 tuổi, làm nghề viết nội dung suốt 10 năm qua, với giá 60 USD mỗi giờ để sáng tác mọi thứ từ mô tả sản phẩm dài 150 từ đến bài luận dài. Anh sống tại bang Illinois và cùng lúc có khoảng 10 hợp đồng, bảo đảm cuộc sống thoải mái cho gia đình với vợ và cậu con trai 2 tuổi.

Hồi tháng 3, Fein nhận thông báo từ khách hàng lớn nhất rằng họ sẽ không tiếp tục ký hợp đồng và chuyển sang dùng ChatGPT. Các hợp đồng còn lại của anh cũng lần lượt bị hủy với lý do tương tự. Công việc sáng tạo nội dung của Fein gần như biến mất chỉ sau một đêm.

“Nó xóa sổ hoàn toàn sự nghiệp của tôi”, Fein nói. Anh kêu gọi khách hàng xem xét lại quyết định, nhấn mạnh ChatGPT không thể viết nội dung với độ sáng tạo, chính xác và độc đáo như con người. Khách hàng nói họ hiểu rõ điều đó, nhưng quyết định chọn ChatGPT vì rẻ hơn nhiều so với mức giá của anh.

Fein được một khách hàng thuê lại sau đó vì không hài lòng với sản phẩm của ChatGPT. Tuy nhiên, công việc không đủ để duy trì cuộc sống cho gia đình anh, họ chỉ còn đủ tiền tích lũy cho sáu tháng. Fein đang tham gia khóa học làm kỹ thuật viên lắp đặt và sửa điều hòa, trước khi học trở thành thợ sửa ống nước vào năm sau. “Ngành này có thể bảo đảm tương lai”, anh nói.

Một số nhà kinh tế học từng dự đoán công nghệ AI như ChatGPT sẽ thay thế hàng trăm triệu việc làm, dẫn đến tái cơ cấu toàn diện nguồn nhân lực, tương tự những cuộc cách mạng công nghiệp trong quá khứ.

Không ít người lao động đã chịu tác động thực tế. Những người làm marketing hoặc sáng tạo nội dung trên mạng xã hội nằm trong nhóm dễ bị thay thế nhất bởi chatbot, vì chúng có khả năng tạo ra văn bản không thua kém gì người thật.

Giới chuyên gia cho rằng AI tiên tiến cũng không thể theo kịp kỹ năng viết của người thật. Chúng thiếu phong cách cá nhân và thường cho ra những câu trả lời sai lầm, vô nghĩa hoặc thiên lệch. Dù vậy, nhiều công ty nhận thấy chênh lệch chi phí giữa AI và người thật cũng đủ bù lại việc chất lượng suy giảm.

“Chúng ta đang ở giai đoạn khủng hoảng. AI đang đuổi theo những công việc từng được coi là không thể tự động hóa”, Sarah Roberts, phó giáo sư chuyên ngành lao động kỹ thuật số tại Đại học California, nhận xét.

Chất lượng AI cũng tăng nhanh chóng năm qua, dẫn đến sự xuất hiện của những chatbot có khả năng trò chuyện như người thật, sáng tác văn, thơ, bài hát và viết mã lập trình. Các công ty tại Thung lũng Silicon đang thúc đẩy triển khai những sản phẩm như vậy đến hàng triệu người dùng.

AI và thuật toán vẫn là một phần của thế giới lao động suốt hàng chục năm qua. Siêu thị, công ty logistics và những nhà sản xuất đồ tiêu dùng đã dùng thuật toán dự đoán, cùng robot trang bị hệ thống xử lý hình ảnh bằng AI để giúp đưa ra quyết định kinh doanh, tự động hóa công việc và quản lý kho hàng. Robot chiếm nhiều phần trong hoạt động sản xuất công nghiệp suốt thế kỷ 20, trong khi nhiều công việc văn phòng đã được thay thế bằng phần mềm.

Làn sóng AI tạo sinh mới xuất hiện, trong đó sử dụng thuật toán phức tạp được huấn luyện nhờ hàng tỷ bức ảnh, văn bản trên Internet để tạo ra những hình ảnh, bài viết theo yêu cầu, có thể dẫn tới tình trạng gián đoạn mới.

“Trong những lần tự động hóa trước đây, robot thường thay thế con người trong những công việc nặng nhọc, bẩn thỉu và mang tính lặp đi lặp lại. Lần này, mối đe dọa nhằm vào công việc sáng tạo được trả lương cao, vốn đòi hỏi nền tảng giáo dục đầy đủ”, Ethan Mollick, phó giáo sư Trường Kinh doanh Wharton thuộc Đại học Pennsylvania, nói.

Goldman Sachs hồi tháng 3 dự báo khoảng 18% việc làm trên toàn thế giới có thể được tự động hóa nhờ AI, trong đó công việc cổ cồn trắng như luật sư đứng trước mối đe dọa lớn hơn nhiều so với lĩnh vực lao động chân tay như xây dựng hoặc bảo dưỡng kỹ thuật. “Những ngành nghề đòi hỏi làm việc ngoài trời hoặc lao động phổ thông không thể tự động hóa”, báo cáo của Goldman Sachs có đoạn.

Nhà Trắng cuối năm ngoái cũng cảnh báo AI có khả năng tự động hóa những nhiệm vụ đột xuất và đặt ra nguy cơ gián đoạn với lượng lớn người lao động.

Tuy nhiên, Mollick cho rằng còn quá sớm để kết luận về mức độ ảnh hưởng của AI với con người. Những công việc như sáng tạo nội dung, dịch văn bản và trợ lý luật sư dễ bị đe dọa nhất, vì nhiệm vụ của họ có thể dễ dàng được thực hiện bởi AI. Những người làm phân tích pháp lý cao cấp, sáng tác nội dung và mỹ thuật khó bị thay thế hơn nhiều, vì con người vẫn làm tốt hơn AI.

Những công ty thay thế con người bằng AI đã gặp hàng loạt vấn đề nhỏ.

Trang tin CNet từng dùng AI viết bài và đối mặt với các bài viết đầy lỗi, khiến biên tập viên mất nhiều thời gian chỉnh sửa. Một luật sư dùng ChatGPT đã trích dẫn hàng loạt vụ án giả tưởng, không tồn tại trong thực tế. Hiệp hội Rối loạn Ăn uống Mỹ từng sa thải các nhân viên phụ trách đường dây hỗ trợ và thay bằng chatbot, nhưng nhanh chóng đình chỉ sử dụng công nghệ này khi nó đưa ra lời khuyên thiếu nhạy cảm và gây nguy hiểm.

Phó giáo sư Roberts cảnh báo chatbot có thể gây ra những sai lầm nghiêm trọng và các công ty vội vã tích hợp ChatGPT vào hoạt động là “quá hấp tấp”. Chatbot AI hoạt động bằng cách dự đoán những từ có khả năng xuất hiện cao nhất trong một câu, những gì chúng tạo ra là nội dung mang tính trung bình hết mức có thể.

“Doanh nghiệp sẽ đối mặt với lựa chọn khó khăn, đó là theo đuổi chất lượng hay chi phí? Liệu sự mô phỏng con người có đủ hay không? Chúng ta sẵn sàng hạ mức chất lượng đến đâu?”, bà nói.

Điệp Anh (theo Washington Post)