Soạn bài Nhớ đồng Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 11 trang 56 sách Kết nối tri thức tập 1

Bài thơ Nhớ đồng đã thể hiện nỗi niềm nhớ thương về quê hương, cùng với khao khát trở về với tự do, cách mạng. Hôm nay, Pgdphurieng.edu.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 11: Nhớ đồng.

Các bạn học sinh lớp 11 có thể tham khảo để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn. Nội dung chi tiết được đăng tải ngay sau đây.

Soạn bài Nhớ đồng

Trước khi đọc

Câu 1. Theo trải nghiệm của bạn, một nỗi nhớ thường được khởi đầu và phát triển như thế nào?

Một nỗi thường khởi đầu và phát triển từ tình cảm yêu mến, trân trọng dành cho một sự vật, con người dẫn đến mong muốn gặp lại sự vật, con người.

Câu 2. Hãy tưởng tượng về cách bạn mở đầu một sáng tác ngôn từ có nội dung thể hiện nỗi nhớ của bản thân. Điều gì sẽ được nói đến trước hết? Vì sao?

Điều được nói đến trước hết là đối tượng được nhớ đến. Bởi như vậy thì các vấn đề xung quanh khác mới có thể được triển khai.

Đọc văn bản

Câu 1. Tiếng hò có mối quan hệ như thế nào với nỗi nhớ?

Tiếng hò có tác dụng khơi gợi nỗi nhớ.

Câu 2. Các hình ảnh hiện lên ở đây có đặc điểm gì?

Hình ảnh giản dị, mộc mạc của quê hương.

Câu 3. So với khổ thơ thứ nhất, khổ thơ này có điểm gì giống và khác?

• Giống: Chỉ có 2 câu thơ, bắt đầu bằng cụm từ “Gì sâu bằng”
• Khác: Khổ thơ thứ nhất nhắc đến tiếng hò, khổ thơ này nhắc đến ruộng đồng quê hương.

Câu 4. Đối tượng được gọi là “hồn thân” ở đây gồm những ai?

Đối tượng được gọi là “hồn thân”: những người nông dân thôn quê/người đồng đội

Câu 6. “Tôi” ở khổ thơ này có sự phát triển như thế nào so với “tôi” ở khổ thơ trên?

“Tôi” ở khổ thơ trên đã được sống trong tự do.

Câu 7. Hình ảnh “cánh chim buồn nhớ gió mây” biểu đạt cảm xúc gì của nhân vật trữ tình?

Hình ảnh “cánh chim buồn nhớ gió mây” biểu đạt cảm xúc buồn bà trước hoàn cảnh thực tại, khao khát được tự do như cánh chim tung bay giữa bầu trời.

Sau khi đọc

Câu 1. Theo bạn, nhan đề Nhớ đồng đã bao quát được toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ hay chưa? Vì sao? Nên hiểu như thế nào về nghĩa của từ “đồng” trang nhan đề?
Theo tôi, nhan đề Nhớ đồng đã bao quát được toàn bộ nội dung cảm xúc của bài thơ. Bởi vì nhan đề đã thể hiện được cảm xúc chủ đạo là nỗi nhớ, cũng như đối tượng của cảm xúc là “đồng” ý chỉ quê hương.

Câu 2. Bạn có nhận xét gì về đặc điểm hình thức và nội dung của các khổ thơ 1, 4, 7, 13 trong văn bản? Các khổ thơ này được phân bố theo “quy luật” nào?

– Hình thức: Các khổ thơ chỉ có hai câu thơ, mở đầu bằng cụm từ “Gì sâu bằng…”.

– Nội dung: Lặp lại nội dung “ Gì sâu bằng những trưa thương nhớ/Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!” ở khổ 1 và 7, “Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh/Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi!” ở khổ 7 và 13.

– Các khổ thơ này được dùng làm điệp khúc cho bài thơ, nhằm tạo nhạc tính khiến bài thơ như một tiếng hò miên man, buồn bã.

Câu 3. Hệ thống hình ảnh trong bài thơ đã biểu đạt được những nội dung gì? Bạn hiểu và đánh giá như thế nào về cách tác giả đan cài, phối hợp, sắp xếp các cụm hình ảnh?

– Hệ thống hình ảnh trong bài đã bộc lộ được nỗi nhớ quê hương, đồng đội cùng khao khát được tự do của tác giả.

– Tác giả đan cài, phối hợp, sắp xếp các cụm hình ảnh: đầu tiên là cụm hình ảnh về bức tranh đồng quê, tiếp đến là cụm hình ảnh về những người nông dân lao động cần cù, rồi tới cụm hình ảnh về những người đồng đội, cuối cùng là tác giả nhớ chính mình ở những ngày xưa đã xa.

=> Trình tự từ bao quát đến cụ thể.

Câu 4. Từ “đâu” xuất hiện bao nhiêu lần và đóng vai trò gì trong cấu tứ của bài thơ?

– Từ “đâu” xuất hiện 10 lần trong bài, thể hiện hoạt động làm sống dậy quá khứ, hiện lên cả một không gian thân quen đã trở thành tách biệt.

– Từ “đâu” được đặt ở đầu dòng thơ, đóng vai trò thúc giục, khuấy động tâm trí của nhân vật trữ tình, góp phần quan trọng trong việc tạo nên tính mạch lạc và liên kết của văn bản, giúp cho việc bộc lộ cảm xúc của nhân vật trữ tình thêm thuận lợi, góp phần tạo nên sự độc đáo trong cấu tứ của bài thơ.

Câu 5. Phân tích tác dụng nghệ thuật của việc sử dụng luân phiên câu hỏi, câu kể và câu cảm trong văn bản.

Tác dụng nghệ thuật của việc sử dụng luân phiên câu hỏi, câu kể và câu cảm trong văn bản: gợi ám ảnh trong lòng người đọc về nỗi nhớ thương da diết, sư cô đơn trong sâu thẳm nhà thơ.

Câu 6. Theo bạn, hình ảnh nào trong bài thơ mang tính tượng trưng rõ nét hơn cả? Hãy làm rõ tính tượng trưng ở hình ảnh ấy.

Ví dụ:

Hình ảnh “đường con bước vạn đời” và “xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi” bổ sung cho nhau tạo nên hình tượng khái quát không chỉ thể hiện con đường, mái nhà mà còn ngụ ý chỉ cuộc sống tù túng, đơn điệu, nhạt nhòa, cần thay đổi.

Câu 7. Bài thơ cho thấy điều gì về tâm trạng, phẩm chất, lí tưởng của nhân vật trữ tình? Nêu cảm nhận của bạn về những cảm xúc, tâm tình được tác giả bộc lộ trong bài thơ.

• Tâm trạng: nỗi niềm nhớ thương quê hương, những ngày tháng tự do.
• Phẩm chất: chân thành, trung hậu, có tình cảm gắn bó sâu nặng với gia đình, quê hương, đặc biệt là những người lao khổ.
• Lí tưởng: mong thay đổi cuộc sống mòn mỏi, tù đọng; hướng về cách mạng với niềm tin lớn.

=> Cảm nhận: cảm phục phục, ngưỡng mộ về những cảm xúc, tâm tình được tác giả bộc lộ trong bài thơ

Kết nối đọc – viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) làm sáng tỏ mối liên hệ giữa các chi tiết, hình ảnh đã làm nên thế giới cảm xúc “nhớ đồng” trong bài thơ.

Gợi ý:

Bài thơ Nhớ đồng là lời người chiến sĩ cộng sản trong những năm tháng ngục tù. Một tiếng hò vang vọng đã đánh thức và khơi dậy nỗi niềm nhớ thương về hình ảnh cánh đồng, hay cũng chính là quê hương. Bức tranh thiên nhiên hiện lên trong tâm tưởng của người tù với những chi tiết, hình ảnh quen thuộc. Không chỉ là cảnh đồng lúa, khóm tre, nương rẫy hay những mái nhà tranh, mà còn có những người nông dân cơ cực, bóng dáng người mẹ già. Từng lời thơ vang lên bộc lộ nỗi niềm nhớ thương da diết, đầy cảm xúc và chân thành. Điệp ngữ “gì sâu bằng…” muốn nói về nỗi nhớ sâu thẳm trong cõi lòng của nhân vật trữ tình. Còn điệp ngữ “đâu những…” gợi ra nỗi day dứt tìm kiếm trở về với cuộc sống khi xưa, tìm kiếm sự yên bình nơi quê hương trong sự ngậm ngùi, chua xót. Tất cả đã làm nên thế giới cảm xúc trong “nhớ đồng” trong bài thơ.