Soạn bài Người trong bao Soạn văn 11 tập 2 bài 27 (trang 65)

Qua hình tượng “người trong bao”, Sê-khốp đã phê phán lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó nhà văn cũng muốn thức tỉnh mọi người: “Không thể sống mãi như thế được”. Tác phẩm được giới thiệu trong chương trình môn Ngữ văn lớp 11.

Pgdphurieng.edu.vn muốn cung cấp tài liệu Soạn văn 11: Người trong bao, giúp ích cho các bạn học sinh trong quá trình tìm hiểu về tác phẩm.

Soạn bài Người trong bao – Mẫu 1

Soạn văn Người trong bao chi tiết

I. Tác giả

– An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp (1860 – 1904) là nhà văn người Nga kiệt xuất, sinh ra và lớn lên trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Ta-gan-rốc, bên bờ A-dốp.

– Năm 1884, ông tốt nghiệp khoa Y, trường Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va, Sê-khốp vừa làm bác sĩ nông thôn vừa viết báo viết văn, đồng thời tham gia nhiều công việc xã hội, giáo dục, văn hóa.

– Năm 1887, ông được nhận Giải thưởng Pu-skin của Viện Hàn lâm khoa học Nga.

– Năm 1900, Sê-khốp được bầu làm Viện sĩ danh dự của Viện Hàn lâm khoa học Nga.

– Một số tác phẩm:

• Truyện ngắn và truyện vừa: Anh béo và anh gầy, Con kỳ nhông, Phòng số 6, Đảo Xa-kha-lin…
• Kịch: Hải âu, Cậu bé Va-nhi-a, Ba chị em, Vườn anh đào…

=> Sê-khốp là đại biểu lớn cuối cùng của văn học hiện thực Nga nửa cuối thế kỉ XIX, nhà cách tân thiên tài về thể loại truyện ngắn và kịch nói.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

– Người trong bao (1898) được sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở I-an-ta trên bán đảo Crưm, biển Đen.

– Lúc bấy giờ, xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. Môi trường xã hội đã đẻ ra lắm kiểu người kỳ quái.

– Nguyễn Tuân từng ca ngợi: “Truyện Bê-li-cốp là một áng văn đả kích lên tuyệt đỉnh: hình thù, tên họ nhân vật đã thành một cái sự, đã thành một hình dung từ ngày nay vẫn còn tác dụng lớn”.

2. Bố cục

Gồm 3 phần: 

• Phần 1: Cuộc trò chuyện của bác sĩ I-van I-va-nứt và người giáo viên Bu-rơ-kin.
• Phần 2: Tính cách và cuộc sống của Bê-li-cốp
• Phần 3: Lời nhận xét của bác sĩ I-van I-va-nứt.

3. Tóm tắt

Bê-li-cốp là một giáo viên dạy tiếng Hy Lạp – nổi tiếng là một con người kỳ quái. Ngay cả lúc trời đẹp nhất cũng đều đi giày cao su, cầm ô và mặc áo bành tô ấm cốt bông. Hắn “lúc nào cũng có khát vọng mãnh liệt thu mình vào trong một cái vỏ, tạo cho mình một cái bao có thể ngăn cách, bảo vệ hắn khỏi những ảnh hưởng bên ngoài”. Kiểu sống của Bê-li-cốp cũng làm ảnh hưởng đến những người xung quanh, khiến họ cũng có thói quen sợ sệt và sống thu mình như hắn. Tuy sống thu mình, nhưng Bê-li-cốp cũng tình đến chuyện lấy vợ, đó là Va-ren-ca, chi gái của Cô-va-len-cô, một giáo viên mới về trường. Nhưng một chuyện bất ngờ xảy ra, hôm trước vừa nhận được bức tranh châm biếm “Một người tình si” của “một cậu ngỗ nghịch nào đó” thì hôm sau, trong buổi đi chơi vào chủ nhật, hắn ngạc nhiên đến hốt hoảng khi đã thấy hai chị em Va-ren-ca phóng xe đạp vụt qua. Tối hôm đó, Bê-li-cốp đã đến nhà Va-ren-ca để góp ý hai chị em họ. Hai người họ cãi nhau, Bê-li-cốp đoạn sẽ báo cáo sự việc này với hiệu trưởng nên Cô-va-len-cô đã túm áo và xô mạnh khiến Bê-li-cốp ngã nhào xuống cầu thang. Va-len-ca cười lớn, làm Bê-li-cốp cảm thấy nhục nhã vội vàng trở về nhà. Một tháng sau, Bê-li-cốp qua đời, mọi người cảm thấy nhẹ nhõm nhưng không lâu sau, cuộc sống lại diễn ra như cũ.

III. Đọc – hiểu văn bản

1. Chân dung nhân vật Bê-li-cốp

a. Ngoại hình:

– Gã đàn ông xấu xí, mắt nhỏ, mặt choắt như mặt chồn.

– Cách ăn mặc kỳ cục: đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, ngay cả khi rất đẹp trời cũng cũng đi giày cao su, cầm ô và mặc áo bành tô ấm cốt bông.

– Các vật dụng cá nhân đều để trong bao: “Ô hắn để trong chiếc bao, chiếc đồng hồ quả quýt cũng để trong bao… và khi rút chiếc dao nhỏ thì chiếc dao ấy cũng để trong bao”

– Ngay cả ý nghĩ hắn cũng cố giấu vào trong bao, không bao giờ hắn có ý kiến trước vấn đề to nhỏ nào

=> Chân dung Bê-li-cốp điển hình cho kiểu người cố thu mình vào trong cái vỏ, một thứ bao có thể ngăn cách, bảo vệ khỏi thế giới bên ngoài.

b. Tính cách Bê-li-cốp

– Nhút nhát, ghê sợ cuộc sống hiện tại nhưng lại ngợi ca quá khứ, ngợi ca những gì chưa bao giờ có thực (yêu thích tiếng Hy Lạp – một thứ tiếng được coi là đã lỗi thời).

– Thích sống với những cái rõ ràng như thông tư, chỉ thị và cảm thấy rầu rĩ trước những chuyện vi phạm khuôn phép, trái với lẽ thường.

– Luôn cảm thấy lo lắng sợ hãi (lúc nào cũng lặp lại câu nói “nhỡ lại xảy ra chuyện gì…” – tự suy diễn, tự tạo nỗi sợ hãi cho chính bản thân mình)

– Một con người hèn nhát, cô độc giáo điều, luôn thu mình trong vỏ bọc lại cảm thấy hài lòng thỏa mãn với lối sống cổ hủ của mình. Hắn tự nguyện, tự giác tuân thủ lối sống đó, chẳng cảm nhận được thái độ ghê sợ, khinh ghét của mọi người với mình

=> Một con người luôn tự chìm đắm trong quá khứ, thu mình một cách cô độc, tự làm khổ mình và mọi người xung quanh

2. Ảnh hưởng của lối sống Bê-li-cốp đến mọi người xung quanh

– Mọi người sợ hắn sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, giúp đỡ người nghèo, dạy học chữ… Hắn đã khống chế cả trường, cả mọi người xung quanh suốt mười lăm năm năm dai dẳng

– Cô-va-len-cô ghét cay ghét đắng Bê-li-cốp: hắn chỉ trích cách sống của cậu là buông thả không có thể thống khi mặc áo thêu ra đường, đi ngoài phố cầm theo sách này sách nọ, lại còn cưỡi xe đạp khi chưa có chỉ thị nào cho phép…

– Đến khi Bê-li-cốp chết đi rồi, mọi người đều cảm thấy nhẹ nhàng thoải mái. Nhưng chưa đầy một tuần sau, cuộc sống lại diễn ra như cũ, nặng nề, mệt nhọc và vô vị…

=> Lối sống của Bê-li-cốp đã ăn sâu vào tiềm thức của mọi người xung quanh.

Soạn văn Người trong bao ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi 

Câu 1. Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả như thế nào? Chọn một vài chi tiết tiêu biểu cho tính cách Bê-li-cốp. Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng đến tinh thần và hoạt động của các giáo viên và người dân thành phố ra sao?

* Ngoại hình:

– Bộ mặt: giấu trong cổ áo bành tô bẻ cao, mắt đeo kính râm.

– Trang phục: luôn mặc áo màu đen, đi giày cao su, mặc áo bông chần, đeo kính râm.

– Đồ dùng: cái ô, đồng hồ quả quýt, chiếc dao nhỏ để gọt bút chì… đều được để trong bao.

=> Ngoại hình kì quái, luôn trốn trong một “cái bao”, không dám đối mặt với thực tế, chỉ “trốn tránh cuộc sống thực”.

* Tính cách:

– Nhút nhát, ngại giao tiếp: “thu mình vào trong vỏ, tạo cho mình một thứ bao có thể ngăn mình khỏi những ảnh hưởng từ bên ngoài”, ngay đến cả nghĩ cũng giấu vào trong bao, không bao giờ dám có ý kiến về một vấn đề nào.

– Trốn tránh hiện tại, ca ngợi quá khứ – giảng dạy và ngợi ca tiếng Hy Lạp cổ.

– Luôn bảo thú, sùng bái cấp trên và những chỉ thị thông tư một cách máy móc, rập khuôn.

– Sống khép kín, luôn sợ hãi:

• Ở nhà lúc nào cũng đóng cửa, cài then, buồng ngủ chật như một cái hộp, khi ngủ kéo chăn trùm đầu kín mít.
• Câu nói cửa miệng: “nhỡ lại xảy ra chuyện gì”- tự suy diễn ra những điều không hay.

– Lối sống đó đã ảnh hưởng đến những người xung quanh: đều cảm thấy sợ hắn.

=> Bê-li-cốp đại diện cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong cuộc sống của một bộ phận tri thức Nga cuối thế kỉ XIX

Câu 2. Vì sao Bê-li-cốp chết? Giải thích thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp lúc y còn sống và khi đã qua đời. Tình cảm và thái độ ấy nói lên điều gì?

– Nguyên nhân dẫn đến cái chết của Bê-li-cốp:

• Bị ngã đau sau cú đẩy của Cô-va-len-cô dẫn đến mắc bệnh nặng, lại không chịu đi chữa.
• Bị sốc trước thái độ và hành động của chị em Cô-va-len-cô, nhất là khi nghe tiếng cười của Va-ren-ca.

– Thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp khi còn sống: sợ hãi, căm ghét, bị ám ảnh sâu sắc. Sau khi Bê-li-cốp chết, mọi người thấy nhẹ nhõm, thoải mái. Nhưng rồi cuộc sống lại trở lại cái nhịp sống nặng nề, u ám, mệt nhọc, vô vị trước kia.

=> Thái độ và tình cảm đó cho thấy lối sống trong bao của Bê-li-cốp đã ám ảnh, đầu độc bầu không khí trong sạch, lành mạnh của đạo đức, văn hóa và tiến bộ Nga đương thời.

Câu 3. Phân tích ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của biểu tượng “cái bao”; từ đó khái quát chủ đề tư tưởng của truyện ngắn Người trong bao.

* Ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của cái bao:

– Nghĩa đen: Vật dùng để đựng, gói đồ vật, hàng hóa hình túi hoặc hình hộp.

– Nghĩa bóng: Lối sống, tính cách của Bê-li-cốp.

=> Hình ảnh “cái bao” là biểu tượng cho kiểu người trong bao, lối sống trong bao đã từng và đang tồn tại ở nước Nga cuối thế kỉ XIX.

* Chủ đề tư tưởng của truyện:

– Phê phán lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX.

– Đồng thời đó cũng là lời thức tỉnh mọi người: “Không thể sống mãi như thế được”.

Câu 4. Theo anh (chị), truyện ngắn “Người trong bao” có những đặc sắc gì về nghệ thuật? (cách kể chuyện; chọn ngôi kể, giọng kể; xây dựng nhân vật, biểu tượng…)

– Chọn ngôi kể: Ngôi thứ nhất (người kể xưng tôi) gợi cảm giác chân thật, gần gũi của câu chuyện.

– Giọng kể: vừa mỉa mai châm biếm vừa u buồn.

– Nghệ thuật xây dựng nhân vật: từ ngoại hình đến tính cách đều kì quái.

– Sự đối lập giữa:

• Bê-li-cốp và chị em Va-ren-ca.
• Bê-li-cốp và mọi người xung quanh

– Nghệ thuật xây dựng biểu tượng: hình ảnh cái bao mang tính biểu tượng.

Câu 5. Thảo luận về ý nghĩa thời sự của truyện ngắn Người trong bao.

– Lối sống trong bao vẫn tồn tại trong xã hội hiện nay.

– Ngợi ca những cái đã lỗi thời, không chịu tiếp thu cái mới.

– Trong cuộc sống luôn có những kẻ do sợ hãi mà xu nịnh cấp trên và tự thu mình trong các loại vỏ bọc để có được cảm giác an toàn.

II. Luyện tập

Câu 1. Nhập vai Bê-li-cốp để kể lại truyện ngắn Người trong bao bằng ngôi thứ nhất.

Học sinh tự nhập vai nhân vật Bê-li-cốp để kể lại câu chuyện ( ngôi kể thứ nhất – xưng tôi).

Câu 2. Theo tưởng tượng của anh (chị), hãy viết một đoạn kết khác cho truyện ngắn “Người trong bao”.

Gợi ý:

– Bê-li-cốp nằm suy nghĩ về lối sống của mình.

– Nghĩ đến tiếng cười của Va-ren-ca khiến hắn cảm thấy hổ thẹn, hắn quyết tâm thay đổi.

– Bê-li-cốp tháo bỏ hết những “cái bao” trên người, sống lại một cuộc đời mới.

– Kết thúc truyện là đám cưới của Bê-li-cốp và Va-ren-ca.

Câu 3. Dòng nào sau đây có thể thay thế cho nhan đề của truyện ngắn? Vì sao?

– Không nên thay thế nhan đề của truyện.

– Nguyên nhân: Nhan đề “Người trong bao” đã thể hiện được ý nghĩa tư tưởng mà nhà văn muốn gửi gắm.

Câu 4. Tìm một vài thành ngữ, tục ngữ Việt Nam có nội dung gần gũi với “lối sống trong bao”, với kiểu người như Bê-li-cốp.

Một số câu thành ngữ, tục ngữ như:

– Co vòi rụt cổ

– Con ốc nằm co

– Nhát như thỏ đế

– Rùa rụt cổ

– Len lét như thằn lằn mồng năm

– Sợ bóng sợ gió

– Nhát như cáy

Soạn bài Người trong bao – Mẫu 2

Câu 1. Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả như thế nào? Chọn một vài chi tiết tiêu biểu cho tính cách Bê-li-cốp. Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng đến tinh thần và hoạt động của các giáo viên và người dân thành phố ra sao?

– Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả rất chân thực và sinh động qua các chi tiết:

• Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả là một gã đàn ông xấu xí, mắt nhỏ, mặt choắt như mặt chồn.
• Cách ăn mặc kỳ cục: đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, ngay cả khi rất đẹp trời cũng cũng đi giày cao su, cầm ô và mặc áo bành tô ấm cốt bông.
• Các vật dụng cá nhân đều để trong bao: “Ô hắn để trong chiếc bao, chiếc đồng hồ quả quýt cũng để trong bao… và khi rút chiếc dao nhỏ thì chiếc dao ấy cũng để trong bao”…

– Một vài chi tiết tiêu biểu cho tính cách của Bê-li-cốp:

• Nhút nhát, ngại giao tiếp: “thu mình vào trong vỏ, tạo cho mình một thứ bao có thể ngăn mình khỏi những ảnh hưởng từ bên ngoài”, ngay đến cả nghĩ cũng giấu vào trong bao, không bao giờ dám có ý kiến về một vấn đề nào.
• Ghê sợ hiện tại, ca ngợi và tôn sùng quá khứ: Giảng dạy và ngợi ca tiếng Hy Lạp cổ.
• Bảo thủ, sùng bái cấp trên và những chỉ thị thông tư một cách máy móc, rập khuôn.
• Khép kín, luôn sợ hãi: Ở nhà lúc nào cũng đóng cửa, cài then, buồng ngủ chật như một cái hộp, khi ngủ kéo chăn trùm đầu kín mít; Câu nói cửa miệng: “nhỡ lại xảy ra chuyện gì”- tự suy diễn ra những điều không hay.

– Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng đến tinh thần và hoạt động của các giáo viên và người dân thành phố: Mọi người căm ghét, sợ hãi và trốn tránh y; Có người muốn thay đổi lối sống đó nhưng không được; Khi Bê-li-cốp chết thì lối sống đó vẫn còn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân thành phố…

Câu 2. Vì sao Bê-li-cốp chết? Giải thích thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp lúc y còn sống và khi đã qua đời. Tình cảm và thái độ ấy nói lên điều gì?

– Nguyên nhân dẫn đến cái chết của Bê-li-cốp:

• Bị ngã đau sau cú đẩy của Cô-va-len-cô dẫn đến mắc bệnh nặng, lại không chịu đi chữa.
• Bị sốc trước thái độ và hành động của chị em Cô-va-len-cô, nhất là khi nghe tiếng cười của Va-ren-ca.

– Thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp khi còn sống: sợ hãi, căm ghét, bị ám ảnh sâu sắc. Sau khi Bê-li-cốp chết, mọi người thấy nhẹ nhõm, thoải mái. Nhưng rồi cuộc sống lại trở lại cái nhịp sống nặng nề, u ám, mệt nhọc, vô vị trước kia.

=> Thái độ và tình cảm đó cho thấy lối sống trong bao của Bê-li-cốp đã ám ảnh, đầu độc bầu không khí trong sạch, lành mạnh của đạo đức, văn hóa và tiến bộ Nga đương thời.

Câu 3. Phân tích ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của biểu tượng “cái bao”; từ đó khái quát chủ đề tư tưởng của truyện ngắn Người trong bao.

– Ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của cái bao:

• Nghĩa đen: Vật dùng để đựng, gói đồ vật, hàng hóa hình túi hoặc hình hộp.
• Nghĩa bóng: Lối sống, tính cách của Bê-li-cốp.
• Nghĩa biểu tượng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao đã từng và đang tồn tại ở nước Nga cuối thế kỉ XIX.

– Chủ đề tư tưởng của truyện: Phê phán lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ và ích kỉ của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX. Đồng thời đó cũng là lời thức tỉnh mọi người: “Không thể sống mãi như thế được”.

Câu 4. Theo anh (chị), truyện ngắn “Người trong bao” có những đặc sắc gì về nghệ thuật? (cách kể chuyện; chọn ngôi kể, giọng kể; xây dựng nhân vật, biểu tượng…)

– Ngôi kể: Ngôi thứ nhất (xưng tôi) nhưng thực chất người chứng kiến, kể về nhân vật chính là Bê-li-cốp.

– Giọng kể: trầm buồn, ẩn chứa nhiều suy tư.

– Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Nhân vật Bê-li-cốp mang tính biểu tượng cho một kiểu người trong xã hội.

– Nghệ thuật xây dựng biểu tượng: hình ảnh cái bao

Câu 5. Thảo luận về ý nghĩa thời sự của truyện ngắn Người trong bao.

Người trong bao có ý nghĩa thời sự rộng rãi và sâu sắc với đương thời ở nước Nga. Lối sống trong bao, kiểu người trong bao với những dị bản có ý nghĩa đến toàn thế giới, lâu dài cho đến ngày nay.