Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ – Kết nối tri thức 7 Ngữ văn lớp 7 trang 90 sách Kết nối tri thức tập 1

Pgdphurieng.edu.vn mời bạn đọc tham khảo tài liệu Soạn văn 7: Mùa xuân nho nhỏ, cung cấp những kiến thức hữu ích về tác giả, tác phẩm.

Các bạn học sinh lớp 7 hãy cùng tham khảo nội dung chi tiết được chúng tôi đăng tải ngay sau đây.

1. Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ siêu ngắn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 91 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận gì về mùa xuân?

Hướng dẫn giải:

• Hình ảnh: sông xanh, hoa tím biếc, bầu trời
• Cảm nhận: đẹp đẽ, tràn đầy sức sống

Câu 2. (trang 91 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào qua những dòng thơ: “ Ơi, con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lanh rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng ?”

Hướng dẫn giải:

Nhà thơ tận hưởng vẻ đẹp của mùa xuân, cảm thấy rung động và da diết.

Câu 3. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? Vì sao khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng?

Hướng dẫn giải:

• Hình ảnh người cầm súng: chiến sĩ, người ra đồng: nông dân.
• Nguyên nhân: họ gắn với hai nhiệm vụ lớn của đất nước lúc bấy giờ

Câu 4. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau:

Đất nước/ bốn ngàn năm
Vất vả và/ gian lao
Đất nước /như vì sao
Cứ đi lên/ phía trước

Hướng dẫn giải:

Vần chân: ao (lao – sao), nhịp 2/3 đan xen với 3/2

Câu 5.(trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, vì sao tác giả muốn làm “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm”? Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, em có cảm nhận gì về ước nguyện mà nhà thơ muốn gửi gắm qua những hình ảnh này?

Hướng dẫn giải:

• Nguyên nhân: nhà thơ khao khát được cống hiến một phần nhỏ bé cho đất nước, cuộc đời.
• Liên hệ: được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, nên càng hiểu được khát khao mãnh liệt đó.

Câu 6.(trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” nhưng sang phần sau lại xưng “ta”. Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

• “Tôi”: cá nhân, “Ta”: cộng đồng.
• Việc thay đổi cho thấy sự hòa quyện giữa cái riêng và cái chung; khao khát hòa nhập vào cộng đồng

Câu 7.(trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Sau khi đọc và tìm hiểu bài thơ, em có nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Nhan đề đó gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì?

Hướng dẫn giải:

Nhan đề bộc lộ ý nguyện của tác giả là muốn làm một mùa xuân nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Hướng dẫn giải:

Lựa chọn đoạn thơ yêu thích, nêu cảm nhận.

2. Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ chi tiết

2.1 Trước khi đọc

Câu 1. (trang 90 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Mùa xuân trong cảm nhận của em có gì đáng nhớ?

Hướng dẫn giải:

Thời tiết ấm áp, cây cối đâm chồi nảy lộc, dịp Tết cổ truyền của dân tộc…

Câu 2. (trang 90 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy đọc một vài đoạn thơ mà em yêu thích viết về mùa xuân.

Hướng dẫn giải:

Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,
Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.

(Vội vàng, Xuân Diệu)

Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực Tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua

(Ông đồ, Vũ Đình Liên)

2.2 Đọc văn bản

Câu 1.(trang 90 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những màu sắc, âm thanh được gợi lên trong khổ thơ.

Hướng dẫn giải:

• Màu sắc: màu xanh của dòng sông, màu tím của bông hoa.
• Âm thanh: tiếng chim chiền chiện hót vang trời

Câu 2.(trang 91 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình ảnh con chim, cành hoa, nốt trầm, mùa xuân nho nhỏ.

Hướng dẫn giải:

– Hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nốt trầm: những sự vật nhỏ bé, gần gũi với con người.

– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: ý nguyện của tác giả là muốn làm một mùa xuân nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.

2.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1.(trang 91 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận gì về mùa xuân?

Hướng dẫn giải:

• Mùa xuân được miêu tả qua những hình ảnh: sông xanh, hoa tím biếc, bầu trời cao rộng.
• Cảm nhận về mùa xuân: yên bình, tươi đẹp và tràn đầy sức sống.

Câu 2.(trang 91 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào qua những dòng thơ: “ Ơi, con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lanh rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng ?”

Hướng dẫn giải:

Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện:

• Tiếng gọi “ơi con chim chiền chiện”: nghe thật sôi nổi và tha thiết biết bao.
• Câu hỏi tu từ: “Hót chi mà vang trời” gợi ra tiếng chim hót trong trẻo, vang lừng xa như gần lại rõ ràng, tròn trịa kết thành những giọt sương óng ánh sắc màu đọng lại thành giọt long lanh rơi, rơi mãi.
• Nhà thơ đã tưởng tượng bằng tất cả rung động của tâm hồn “tôi đưa tay tôi hứng” – người đang hứng tiếng hót hay là hạt mưa rơi. Khổ thơ đầu của “Mùa xuân nho nhỏ” đã khắc họa hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên thật độc đáo.

Câu 3. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? Vì sao khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng?

Hướng dẫn giải:

– Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến:

• Người cầm súng: chiến sĩ
• Người ra đồng: nông dân.

– Khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng vì Người chiến sĩ và người nông dân gắn gắn với hai nhiệm vụ lớn của đất nước lúc bấy giờ là chiến đấu và sản xuất.

Câu 4.(trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau:

Đất nước/ bốn ngàn năm
Vất vả và/ gian lao
Đất nước /như vì sao
Cứ đi lên/ phía trước

Vần chân: ao (lao – sao), nhịp 2/3 đan xen với 3/2

Câu 5. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, vì sao tác giả muốn làm “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm”? Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, em có cảm nhận gì về ước nguyện mà nhà thơ muốn gửi gắm qua những hình ảnh này?

Hướng dẫn giải:

Tác giả muốn làm “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm”: Những hình ảnh giản dị, nhỏ bé của thiên nhiên. Nhà thơ khao khát được cống hiến một phần nhỏ bé cho đất nước, cuộc đời. Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, nên càng hiểu được khát khao mãnh liệt đó.

Câu 6. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” nhưng sang phần sau lại xưng “ta”. Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

• “Tôi”: cá nhân, “Ta”: cộng đồng.
• Việc thay đổi từ “tôi” sang “ta” đã cho thấy sự hòa quyện giữa cái riêng và cái chung; thể hiện khao khát của tác giả muốn hòa nhập vào cộng đồng, muốn cống hiến cho cuộc đời.

Câu 7. (trang 92 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Sau khi đọc và tìm hiểu bài thơ, em có nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Nhan đề đó gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì?

Hướng dẫn giải:

– Mùa xuân vốn là khái niệm trừu tượng, nhưng tác giả lại dùng tính từ “nho nhỏ” để mùa xuân lại mang hình dáng nhỏ bé.

– Cảm xúc, suy nghĩ:

Mùa xuân” là một đề tài quen thuộc của thơ ca. Nhiều tác giả đã viết về mùa xuân với những nét riêng. Khác với Mùa xuân chín của Hàn Mặc Từ, Mùa xuân xanh của Nguyễn Bính hay Xuân lòng của Tố Hữu… Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ mang một ý nghĩa riêng. Mùa xuân trước hết mang ý nghĩa tả thực, là mùa đầu tiên trong năm. Khi đó, vạn vật bắt đầu đâm chồi nảy lộc, bừng dậy sức sống. Nhưng mùa xuân còn biểu tượng cho vẻ đẹp, cho sức sống thanh tân tươi trẻ, cho những gì tinh khiết nhất của đất trời. Kết hợp với từ “nho nhỏ” làm rõ đặc điểm của mùa xuân rất giản dị, nhỏ bé và khiêm nhường thôi. Với nhan đề này, Thanh Hải đã bày tỏ mong muốn được làm một mùa xuân, nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Hướng dẫn giải:

Khổ thơ cuối cùng trong bài “Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải đã để lại cho em nhiều ấn tượng:

“Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến”

Đầu tiên, cách xưng hô của tác giả chuyển từ “tôi” sang “ta” kết hợp với các động từ “làm”, “nhập” nhằm thể hiện khát vọng được hòa nhập cái riêng với cái chung. Thanh Hải muốn hóa thân vào muôn loài vạn vật làm tươi đẹp rộn ràng cho cuộc sống. Đó là “một tiếng chim hót” trong buổi sáng mai bắt đầu một ngày mới. Đó là “một nhành hoa” tô điểm cho vườn hoa cuộc đời. Và đó là “một nốt trầm” làm xao xuyến vạn trái tim để cùng nhau cống hiến. Những hình ảnh giản dị, gần gũi nhưng đã thể hiện niềm khát khao sống, khát khao hiến dâng đến khôn cùng của Thanh Hải. Đặc biệt hơn khi đặt vào hoàn cảnh sáng tác bài thơ là lúc nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. Trước khoảnh khắc phải đối mặt với bệnh tật và cái chết, Thanh Hải vẫn giữ được một niềm lạc quan, yêu đời với mong muốn được cống hiến mãnh liệt. Có thể khẳng định, khổ thơ gửi gắm một khát vọng thật đẹp đẽ, cao cả.

3. Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ ngắn gọn

3.1 Đôi nét về tác giả, tác phẩm

Tác giả

– Thanh Hải (1930 – 1980) quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.

– Ông hoạt động văn nghệ trong suốt những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và là một trong số những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam thời kỳ đầu.

Tác phẩm

* Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả.

* Bố cục

Gồm 4 phần:

• Phần 1. Khổ thơ đầu: cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời.
• Phần 2: Tiếp theo đến “Cứ đi lên phía trước”: hình ảnh mùa xuân đất nước.
• Phần 3. Tiếp theo đến “Dù là khi tóc bạc”: những suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước thiên nhiên đất nước.
• Phần 4. Khổ cuối: lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu ca Huế.

* Nhan đề

– Nhiều nhà thơ đã viết về mùa xuân với những sắc thái khác nhau: Mùa xuân chín (Hàn Mặc Tử); Mùa xuân xanh (Nguyễn Bính); Ý xuân hay Xuân lòng (Tố Hữu).

– Trong bài thơ này, ý nguyện của tác giả là muốn làm một mùa xuân nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ – đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.

3.2 Đọc – hiểu văn bản

a. Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên

Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp trong tưởng tượng của tác giả:

• Các hình ảnh đặc trưng của mùa xuân: hoa tím, sông xanh, bầu trời cao rộng
• Âm thanh: tiếng chim chiền chiện.
• Giọt long lanh: hình ảnh ẩn dụ chuyển đổi cảm giác độc đáo.

=> Tác giả say đắm trong mùa xuân của thiên nhiên đất trời với tâm thế đón nhận trân trọng

b. Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước

– Hình ảnh lộc xuân trên “nương mạ”: cuộc sống lao động xây dựng đất nước của lực lượng sản xuất.

– Hình ảnh “người cầm súng”: niềm tin vào ngày mai hòa bình.

– Từ láy “hối hả” và “xôn xao”: thể hiện nhịp sống lao động khẩn trương vội vã nhưng nhộn nhịp, vui vẻ kết hợp hài hòa với nhau.

– Đất nước được so sánh với những hình ảnh đẹp đẽ, kì vĩ.

– Nhắc nhở mọi người nhớ về những tháng ngày gian khổ trong chiến đấu, cách mạng.

– Phụ từ “cứ” kết hợp với động từ “đi lên” thể hiện quyết tâm cao độ, hiên ngang tiến lên phía trước dù khó khăn gian khổ.

=> Sự lạc quan tin tưởng của nhà thơ ca ngợi sức sống, sự vươn lên mạnh mẽ của đất nước, dân tộc cho dù trước mắt trải qua nhiều khó khăn, gian khổ

c. Mong ước được cống hiến của nhân vật trữ tình

– Điệp ngữ “ta” kết hợp với các hình ảnh “con chim hót, một nhành hoa, nhập vào hòa ca”: hòa nhập giữa cái riêng và cái chung.

– Hình ảnh ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: thể hiện khát vọng được cống hiến và sống ý nghĩa được thể hiện một cách thiết tha.

– Điệp ngữ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” – còn trẻ, “khi tóc bạc” – già dặn: khát vọng được cống hiện trọn đời.

– Khát vọng sống với tình yêu quê hương, đất nước: xin được hát câu Nam ai, Nam bì.