Khí hư: Nguyên nhân và cách nhận biết các dấu hiệu bất thường

Khí hư là chất dịch tiết âm đạo sinh lý bình thường của người phụ nữ. Tính chất của khí hư có thể phản ánh sức khỏe sinh sản của chị em. Cùng Nhà thuốc An Khang tìm hiểu về đặc điểm của khí hư gợi ý các bệnh lý bất thường qua bài viết sau nhé!

Khí hư là gì?

Khí hư (hay huyết trắng) là chất dịch bình thường ở vùng cổ tử cung và âm đạo, có màu trắng trong, hơi đặc như lòng trắng trứng, số lượng ít, không gây khó chịu cho người phụ nữ. Khí hư có pH dao động từ 3.8 – 4.6, đóng vai trò bảo vệ âm đạo, chống lại các tác nhân gây bệnh.

Tuy nhiên, nếu có viêm nhiễm âm đạo thì lượng khí hư có thể nhiều lên gây khó chịu hoặc chuyển sang màu vàng, nâu và có mùi khó chịu. Bệnh liên quan đến bất thường của khí hư thường không quá nghiêm trọng. Nhưng nó gợi ý bệnh lý đường sinh dục và cần được điều trị sớm.

Khí hư là chất dịch sinh lý bình thường của phụ nữ

Nguyên nhân gây ra khí hư

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Các loại vi khuẩn thường gây viêm nhiễm âm đạo bao gồm: Gardnerella vaginalis, Mycoplasma Hominis, Prevotella, Mobiluncus hoặc phối hợp với một số vi khuẩn kỵ khí khác. Khí hư trong viêm âm đạo do vi khuẩn thường có màu xám trắng, số lượng nhiều, dịch loãng,mùi nồng và hôi như mùi cá tanh.

Bệnh không lâytruyền qua đường sinh dục nên không cần điều trị cho chồng hoặc bạn tình. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sớm có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường sinh dục.

Viêm âm đạo do vi khuẩn gây khí hư bất thường

Nhiễm trùng roi (Trichomonas vaginalis)

Trichomonas vaginalis là một loại ký sinh trùng vùng sinh dục. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường sinh dục hoặc do dùng chung bồn tắm, khăn tắm ẩm ướt. Có khoảng 50% số người mắc không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ xuất hiện các triệu chứng sau:

• Bệnh xuất hiện sau khi tiếp xúc với nguồn lây từ 1 – 4 tuần lễ.
• Khí hư có số lượng nhiều hơn bình thường, dịch loãng có bọt, màu vàng hoặc màu xanh lá cây, mùi hôi, khó chịu.
• Có thể kèm theo đau, ngứa rát quanh âm đạo, nhất là khi đi tiểu khó hoặc khi giao hợp.

Trùng roi (Trichomonas vaginalis) có thể gây thay đổi màu sắc khí hư

Nhiễm nấm âm đạo

Bệnh chiếm khoảng 20% các trường hợp viêm âm đạo, thường do nấm Candida albicans gây ra. Bệnh hay xuất hiện ở những người mắc đái tháo đường, phụ nữ mang thai hoặc sử dụng thuốc tránh thai, người bị suy giảm miễn dịch,…

Các triệu chứng thường gặp trong nấm âm đạo bao gồm:

• Phụ nữ bị nhiễm nấm thường ngứa nhiều.
• Khí hư thường có số lượng nhiều, màu trắng đục và đặc như váng sữa, tạo thành từng mảng dày, không hôi.
• Ngoài ra có thể nóng rát, ngứa ngáy âm đạo nhiều kèm theo đi tiểu khó, đau khi giao hợp.

Khí hư bất thường có thể do nhiễm nấm âm đạo

Nhiễm vi khuẩn lậu và/hoặc Chlamydia trachomatis

Cả vi khuẩn lậu cầu và Chlamydia trachomatis đều lây truyền qua đường sinh dục gây viêm nhiễm âm đạo – cổ tử cung. Do đó, cần được điều trị sớm bệnh cho cả người bệnh và bạn tình. Các triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm:

• Bệnh lậu: ở giai đoạn cấp, khí hư có màu vàng đặc hoặc vàng xanh, số lượng nhiều, mùi hôi kèm theo đái buốt hoặc đau bụng dưới sau giao hợp. Khi ở giai đoạn mạn tính, có đến 50% người bệnh không có triệu chứng hoặc triệu chứng kín đáo, khó phát hiện.
• Bệnh do Chlamydia trachomatis: có đến 70% người bệnh không có biểu hiện lâm sàng. Một số người bệnh có triệu chứng như khí hư màu vàng hoặc xanh lục, đặc và có mùi hôi, kèm theo ngứa rát âm đạo, tiểu khó,…

Nếu không được điều trị kịp thời bệnh có thể gây các biến chứng như: viêm niệu đạo, tuyến Bartholin, hậu môn hoặc nhiễm trùng lan đến buồng tử cung, vòi trứng – buồng trứng hoặc lây nhiễm cho bạn tình hoặc thai nhi dẫn đến dị tật bẩm sinh.

Nhiễm vi khuẩn lậu gây bất thường khi hư

Bệnh viêm vùng chậu

Viêm nhiễm vùng chậu thường là biến chứng của viêm âm đạo, viêm cổ tử cung do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập sâu vào đường sinh dục trong. Bệnh thường có biểu hiện như:

• Khí hư màu trắng đục, số lượng nhiều, mùi hôi.
• Có thể kèm theo đau tức vùng bụng dưới, đau tăng lên khi đi tiểu hoặc sau khi giao hợp.

Khí hư bệnh lý có thể gặp trong viêm vùng chậu

Mụn rộp sinh dục

Bệnh mụn rộp sinh dục thường do virus Herpes simplex gây ra và lây truyền chủ yếu qua đường sinh dục. Khi đã mắc bệnh sẽ tồn tại suốt đời ở dạng không hoạt động và có thể bùng lên thành từng đợt cấp khi sức đề kháng suy yếu.

Triệu chứng phổ biến của bệnh bao gồm:

• Xuất hiện các nốt mụn rộp, đau rát ở vùng môi lớn, môi bé, vùng mu hoặc quanh hậu môn, có thể lan ra xung quanh.
• Khí hư đặc hơn bình thường, mùi hôi kèm theo đau bụng dưới sau khi quan hệ tình dục.

Mụn rộp sinh dục có thể làm thay đổi khí hư

Virus HPV

HPV hay Human Papilloma Virus là loại virus lây truyền phổ biến qua đường tình dục và là căn nguyên gây ung thư cổ tử cung hàng đầu hiện nay. Các triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm:

• Khí hư có màu đỏ sẫm hoặc màu nâu, dịch loãng, mùi hôi khó chịu.
• Chảy máu số lượng ít giữa kỳ kinh hoặc sau khi mãn kinh, sau khi quan hệ tình dục.
• Đau vùng bụng dưới khi đi tiểu tiện.
• Những nhú nhỏ mọc thành từng đám ở âm hộ, âm đạo, quanh cổ tử cung, hậu môn.

Virus HPV có thể biểu hiện khí hư màu đỏ

Một số nguyên nhân không do nhiễm trùng khác

Các nguyên nhân viêm nhiễm đường sinh dục chủ yếu có nguyên nhân từ nhiễm trùng. Tuy nhiên có một tỷ lệ nhỏ đến từ các căn nguyên khác, chẳng hạn như:

• Dị vật âm đạo: thường gặp trong trường hợp sử dụng tampon hoặc cốc nguyệt san nhưng quên lấy ra.
• Dị ứng: có thể phản ứng miễn dịch của cơ thể với một số loại xà phòng, nước xả vải, bao cao su hoặc dung dịch vệ sinh phụ nữ không phù hợp.
• Mang thai: do sự thay đổi về nồng độ hormone cũng như sự tăng tiết dịch âm đạo làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Viêm teo âm đạo: thường gặp ở tuổi mãn kinh do sự sụt giảm của hormone estrogen làm thành âm đạo trở nên khô rát và mỏng hơn, dễ viêm nhiễm.

Sử dụng tampon sai cách có thể gây bất thường khí hư

Khi nào khí hư là biểu hiện của bệnh lý

Các bất thường của khí hư có thể là triệu chứng đầu tiên của bệnh lý đường sinh dục như:

• Ra quá nhiều dịch âm đạo một cách bất thường.
• Khí hư bị thay đổi màu sắc có thể xuất hiện màu trắng đục, vàng đậm, xanh, nâu, thậm chí vón cục.
• Khí hư đặc quánh hoặc có mùi hôi tanh khác thường.
• “Vùng kín” thường xuyên có cảm giác ẩm ướt, ngứa ngáy khó chịu hoặc đau rát, đau tăng lên sau khi quan hệ.
• Người bệnh thường xuất hiện cơn đau âm ỉ vùng thắt lưng và bụng dưới hoặc quanh vùng chậu.
• Chảy máu âm đạo bất thường.
• Có thể gặp rối loạn tiểu tiện tiểu nhiều lần, tiểu đau, tiểu buốt.

Màu sắc khí hư thay đổi có thể gợi lý bệnh lý bất thường

Biến chứng của những bệnh lý gây ra khí hư

Các bất thường khí hư có thể là nguyên nhân của viêm nhiễm đường sinh dục giai đoạn đầu, chưa gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh, Tuy nhiên, nếu không chữa trị có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm vùng chậu: do viêm nhiễm ở đường sinh dục ngoài không được phát hiện và điều trị đúng hoặc bị viêm nhiễm tái phát do không thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Vô sinh: do viêm nội mạc tử cung, ứ dịch hoặc viêm vòi trứng, xơ sẹo vòi trứng làm cản trở quá trình thụ tinh cũng như sự làm tổ và phát triển của phôi khiến khó có con.
• Ung thư cổ tử cung: thường do nhiễm virus HPV và người bệnh cần thăm khám định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh sớm.

Ung thư cổ tử cung là một biến chứng của bệnh do bất thường khí hư

Chẩn đoán bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử và triệu chứng như những bất thường về khí hư, thời gian diễn biến bệnh hoặc thói quen quan hệ tình dục của người bệnh. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định một số cận lâm sàng để chẩn đoán như:

• Xét nghiệm khí hư: lấy khí hư để làm xét nghiệm sinh hóa, miễn dịch, soi tươi hoặc nhuộm soi tìm vi khuẩn.
• Xét nghiệm PAP: dùng que lấy mẫu chuyên dụng để lấy tế bào cổ tử cung, phết lên lam kính để đánh giá hình dạng tế bào giúp chẩn đoán sớm ung thư cổ tử cung.

Xét nghiệm PAP giúp chẩn đoán các bệnh lý do bất thường khí hư

Khi nào cần gặp bác sĩ

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Để được chẩn đoán và điều trị bệnh sớm, bạn nên thăm khám bác sĩ ngay khi có những bất thường về khí hư hoặc có các triệu chứng kèm theo sau:

• Cảm giác ngứa ngáy, khó chịu quanh vùng âm đạo.
• Chảy máu âm đạo khi đã mãn kinh hoặc giữa chu kỳ kinh nguyệt.
• Khí hư có màu sắc bất thường, mùi hôi tanh, có bọt.
• Đau tức vùng bụng dưới hoặc có tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu nhiều lần.
• Đau khi quan hệ tình dục. Bạn tình của bạn cũng có những triệu chứng tương tự như bạn.

Tiểu nhiều lần hoặc tiểu buốt cần đến gặp bác sĩ

Nơi khám chữa bệnh phụ khoa uy tín

Nếu phát hiện bất kỳ bất thường khí hư nào bạn đều nên theo dõi sát và thăm khám sớm nhất có thể tại các phòng khám, bệnh viện tại địa phương. Bạn có thể tham khảo một số địa chỉ khám bệnh phụ khoa uy tín như:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện Chợ Rẫy,…
• Hà Nội: Bệnh viện Phụ sản Trung Ương, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai,…

Nơi khám chữa bệnh phụ khoa uy tín

Điều trị khí hư

Khi có các triệu chứng của bệnh, chị em cần đến phòng khám phụ khoa để được khám và chẩn đoán chính xác bệnh từ đó có các chỉ định điều trị hợp lý. Không nên tự chẩn đoán và tự mua thuốc điều trị để tránh làm nặng hơn bệnh lý sẵn có.

Tùy từng nguyên nhân gây bất thường khí hư, bác sĩ sẽ điều trị với các phác đồ khác nhau như:

• Viêm âm đạo do nấm: thường dùng các loại thuốc kháng nấm đặt âm đạo hoặc dạng gel, kết hợp thuốc uống và thuốc bôi.
• Viêm âm đạo do vi khuẩn: sẽ sử dụng kháng sinh đặc hiệu cho từng loại riêng biệt.
• Viêm âm đạo do Trichomonas vaginalis: có thể dùng thuốc metronidazole hoặc tinidazol.
• Mụn rộp sinh dục: được điều trị bằng thuốc đặc trị acyclovir dạng bôi hoặc uống.

Có thể điều trị khí hư bất thường bằng thuốc đặt âm đạo

Biện pháp phòng ngừa khí hư

Khí hư là dịch vùng âm đạo – cổ tử cung bình thường của phụ nữ với vai trò bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Nếu gặp một số loại vi khuẩn, virus đặc biệt có khả năng chuyển thành bệnh lý mà biểu hiện là bất thường về khí hư.

Chị em cũng cần lưu ý một vài điểm để tránh mắc các bệnh gây khí hư bất thường như:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách và không dùng dung dịch rửa quá nhiều lần trong ngày vì có thể làm thay đổi độ pH. Lau khô bằng khăn sạch hoặc giấy vệ sinh sau mỗi lần rửa.
• Không nên thụt rửa khi vệ sinh mà chỉ nên rửa nhẹ nhàng bên ngoài bởi vì ống sinh dục đã có khả năng “tự làm sạch”.
• Thường xuyên thay đồ lót, tránh mặc quần ẩm ướt.
• Không nên mặc quần bên ngoài bằng vải dày hoặc quá bó sát như quần jean, quần legging,…
• Giặt sạch quần áo, phơi ra nắng và ủi nóng bề trái trước khi mặc lại.
• Tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên để cơ thể khỏe mạnh và phòng ngừa các bệnh phụ khoa.
• Nếu thấy âm đạo ra khí hư bất thường nên đi khám sớm để được điều trị thích hợp.
• Người mắc khí hư bất thường không nên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê và đồ ăn cay nóng.
• Cần lựa chọn và sử dụng các sản phẩm vệ sinh vùng kín như băng vệ sinh hoặc bao cao su… phù hợp tránh dị ứng.

Vệ sinh vùng kín đúng cách giúp phòng ngừa khí hư bất thường

Nhà thuốc An Khang hi vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích về nguyên nhân và các bệnh lý do bất thường khí hư gây ra. Hãy chia sẻ bài viết đến bạn bè và người thân của bạn nhé!

Nguồn: Medical News Today, Cleveland Clinic, Mayo Clinic, NCBI, WebMD, Healthline.

Thạc sĩ Võ Văn Khoa
Bệnh viện Đại học Y Dược Huế