Hướng dẫn uống thuốc tránh thai hàng ngày đúng cách, an toàn

Sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày là một trong những biện pháp tránh thai an toàn, có hiệu quả cao, được áp dụng phổ biến nhất hiện nay. Nhưng phải uống làm sao cho đúng cách và an toàn. Hãy cùng Nhà thuốc An Khang tham khảo qua bài viết sau đây.

Thuốc tránh thai hàng ngày là gì? Có bao nhiêu loại

Hiện nay, có hai loại thuốc tránh thai là tránh thai hàng ngày và tránh thai khẩn cấp. Trong đó, cả hai dạng này đều chứa 2 loại hormone sinh dục nữ là estrogen và progestogen.

Đối với dạng hàng ngày thì chỉ chứa lượng nhỏ 2 hormone này còn với dạng khẩn cấp thì hàm lượng hoạt chất nhiều hơn và có thể gấp 4 lần dạng hàng ngày.

Nếu không phải trong một tình huống cần tránh thai khẩn cấp như sau khi quan hệ tình dục không an toàn, thất bại trong việc sử dụng biện pháp an toàn khác,… thì tốt hơn bạn nên sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày.

Thuốc tránh thai hàng ngày là loại thuốc có chứa một lượng nhỏ nội tiết tố có tác dụng ngăn ngừa mang thai bằng cách chặn quá trình rụng trứng hoặc làm dày màng nhầy ở cổ tử cung nhằm hạn chế tinh trùng gặp trứng.

Một số loại thuốc có thể làm thay đổi niêm mạc tử cung dẫn đến khả năng trứng khó thụ tinh và làm tổ.

Thuốc tránh thai hàng ngày thường có các loại như sau:

Về mặt thành phần:

• Thuốc tránh thai progestogen: Là loại thuốc tránh thai chỉ chứa thành phần progetogen.
• Thuốc tránh thai dạng kết hợp: Thuốc chứa cả hai loại hormone progestogen và estrogen.

Về dạng vỉ:

• Loại vỉ 21 viên: Bao gồm có 21 viên nén chứa hoạt chất.
• Loại vỉ 28 viên: Bao gồm có 21 viên nén chứa hoạt chất và 7 viên chứa giả dược. Mục đích của 7 viên giả dược là tạo thói quen sử dụng đều thuốc mỗi ngày, tránh quên liều.

Thuốc tránh thai hàng ngày có những ưu, nhược điểm như sau:

Ưu điểm:

• Hiệu quả tránh thai tốt hơn một số phương pháp tránh thai khác, có khả năng tránh thai 99% nếu bạn uống liên tục không bỏ ngày nào.
• Thuốc có chứa lượng nhỏ hoạt chất estrogen và progestogen có thể giúp bạn điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Góp phần điều trị chứng kinh nguyệt không đều.
• Khi bạn ngừng dùng thuốc, chu kỳ của bạn vẫn bình thường và bạn có thể có thai nếu muốn.

Nhược điểm:

• Thuốc không bảo vệ bạn khỏi các bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục. Vì vậy, bạn và bạn tình nên sử dụng bao cao su để ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục.
• Bạn buộc phải uống thuốc mỗi ngày. Nếu bạn quên thuốc, nguy cơ mang thai của bạn sẽ tăng lên.
• Bạn phải luôn có một vỉ thuốc mới liền kề tại nhà để đảm bảo tính liên tục của việc uống thuốc khi bạn uống hết vỉ cũ. Việc ngưng thuốc bất chợt giữa 2 vỉ thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ mang thai.

Cơ chế của thuốc tránh thai hàng ngày

Khi trứng được phóng thích từ buồng trứng và thụ tinh bởi tinh trùng, trứng đã thụ tinh sẽ bám vào niêm mạc tử cung phát triển thành phôi thai.

Các hormone trong cơ thể bạn kiểm soát việc giải phóng trứng từ buồng trứng – được gọi là quá trình rụng trứng và chuẩn bị cho cơ thể bạn tiếp nhận trứng đã thụ tinh.

Thuốc tránh thai nội tiết (viên uống, miếng dán và vòng âm đạo) đều chứa một lượng nhỏ nội tiết tố estrogen và progestin. Những hormone này ức chế hormone tự nhiên của cơ thể, làm cơ thể ngừng rụng trứng.

Đồng thời làm thay đổi chất nhầy cổ tử cung để khiến tinh trùng khó đi qua cổ tử cung và tìm gặp trứng. Ngoài ra, bằng cách thay đổi niêm mạc tử cung để trứng thụ tinh không thể làm tổ được.

Thuốc tránh thai dạng kết hợp estro-progestogen (COCs)

Tránh thai bằng thuốc kết hợp estro-progestogen đường uống (Combined Oral Contraceptive) (COCs) có thành phần chính gồm có ethinyl estradiol (EE) và progestogen.

EE là một phân tử estrogen, có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển của noãn nang. Bên cạnh đó, progestogen có tác dụng ngăn chặn hiện tượng phóng noãn và sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.

Các sản phẩm của nhóm thuốc này gồm 2 dạng: vỉ 21 viên và vỉ 28 viên.

Thuốc chỉ chứa progestogen (POPs)

Sử dụng viên uống tránh thai chỉ có progestogen (Progestogen Only Pills) (POPs) là phương pháp được sử dụng khi người dùng không thể dùng EE trong viên thuốc tránh thai phối hợp. Thuốc thường được chỉ định cho phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú hoặc người có tiền sử, nguy cơ huyết khối,…

Progestogen ngăn hiện tượng phóng noãn. Loại thuốc này được phổ biến dưới dạng vỉ 28 viên. Tất cả các viên thuốc trong vỉ đều có chứa hoạt chất. Tuy nhiên, hàm lượng progestogen dùng trong mỗi viên thuốc rất thấp. Chính vì vậy, POPs thường có tên gọi khác là mini-pill.

POPs bao gồm 2 nhóm chính:

• POPs cổ điển: Tác dụng chủ yếu trên chất nhầy cổ tử cung, làm chất nhầy cổ tử cung trở nên đặc, ngăn sự làm tổ của trứng đã thụ tinh.
• POPs mới: Tác dụng chính là ngăn hiện tượng phóng noãn.

Một số thương hiệu thuốc ngừa thai phổ biến như: Camila, Errin, Jencycla, Nor-QD, Ortho Micronor.

Tác dụng của thuốc tránh thai hàng ngày

Thuốc tránh thai hàng ngày loại 21 viên

Đối với vỉ thuốc đầu tiên:

• Uống viên đầu tiên của vỉ thuốc trong vòng 3 ngày đầucủa chu kỳ kinh (càng sớm càng tốt). Uống 1 viên/ngày, vào cùng một giờ nhất định trong tất cả các ngày và nhất định không được quên thuốc.
• Uống thuốc theo chiều chỉ dẫn của mũi tên trên vỉ thuốc cho đến khi hết vỉ thuốc.
• Sau khi uống hết viên cuối cùng của vỉ, nghỉ thuốc trong 7 ngày. Các bạn sẽ có kinh trong 7 ngày này.

Các vỉ thuốc sau đó: uống viên đầu tiên sau khi bạn đã ngưng vỉ thuốc trước đó đủ 7 ngày. Uống tương tự quy tắc của vỉ đầu tiên.

Thuốc tránh thai hàng ngày loại 28 viên

Cách dùng vỉ có định dạng 28 viên: vỉ thuốc phải được bắt đầu từ viên có hoạt chất và chỉ sang viên giả dược khi đã uống đủ 21 viên có chứa hoạt chất. Uống theo thứ tự của mũi tên in ở mặt sau của vỉ thuốc, bắt đầu từ viên số 1 và kết thúc là viên số 28, bắt đầu từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt.

Đối với thuốc ngừa thai chỉ chứa progestogen

• Chỉ bắt đầu uống trong vòng 5 ngày đầu của chu kỳ.
• Nếu bắt đầu uống thuốc muộn hơn ngày thứ 5, phải dùng thêm một biện pháp tránh thai khác (bao cao su hoặc xuất tinh ngoài) nếu bạn có quan hệ tình dục trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu uống thuốc.
• Nếu uống POPS trong thời gian hậu sản đối với phụ nữ có nuôi con bằng sữa mẹ, thuốc phải được bắt đầu uống không muộn hơn ngày thứ 21 sau sanh.
• Nếu bắt đầu POPs muộn hơn ngày thứ 21, phải dùng thêm một biện pháp ngừa thai khác (bao cao su hoặc xuất tinh ngoài) nếu có quan hệ tình dục trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu uống thuốc.

Tất cả POPs đều có định dạng vỉ 28 viên, vì vậy tất cả các viên thuốc trong vỉ là như nhau, cùng có chứa hoạt chất nên mỗi ngày uống 1 viên trong cùng một giờ nhất định và uống liên tục hết vỉ thứ nhất sẽ uống liền sang vỉ thứ hai.[2]

Khi nào nên ngừng thuốc tránh thai hàng ngày

Bạn có thể ngưng sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày bất cứ khi nào bạn muốn và điều này cũng vô cùng an toàn.

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý về khả năng mang thai có thể tăng lên khi ngưng sử dụng thuốc. Đồng thời nếu bạn mắc phải một số vấn đề về rối loạn hormone thì khi ngưng thuốc có thể sẽ xuất hiện một số phản ứng phụ trong thời gian ngắn.

Một số lý do bạn nên ngừng sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày như:

• Sử dụng biện pháp ngừa thai khác.
• Bạn muốn có thai trở lại.
• Gặp phải một số tác dụng phụ khi dùng thuốc.
• Khi bạn lo ngại về ảnh hưởng sức khỏe ngắn hạn hoặc dài hạn của biện pháp kiểm soát sinh sản nội tiết tố.

Một số lưu ý khi dùng thuốc tránh thai hàng ngày

Bạn cần lưu ý một số điều sau đây khi dùng thuốc tránh thai hàng ngày:

• Nếu bạn đang không mang thai, bạn có thể sử dụng một biện pháp tránh thai bất kỳ. Khi không thể bắt đầu sử dụng vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, bạn nên sử dụng thêm một biện pháp tránh thai dự phòng (như bao cao su, kiêng cữ).
• Bạn nên dùng thuốc vào cùng 1 giờ nhất định trong tất cả các ngày, ưu tiên dùng buổi sáng vì nếu quên vẫn có thể uống bù vào buổi chiều hoặc tối trong cùng 1 ngày.
• Nếu bạn muốn thay đổi giờ uống thuốc, bạn nên đợi đến khi bắt đầu uống sang vỉ thuốc mới.
• Thuốc tránh thai hàng ngày có thể uống cùng hoặc cách xa thời gian dùng bữa ăn. Cần uống nguyên viên, nên dùng nước lọc uống.
• Trong trường hợp bạn ra nước ngoài hoặc đến nơi khác múi giờ với nơi bạn ở, hãy uống theo múi giờ cũ (múi giờ trước khi ra nước ngoài) để duy trì việc uống thuốc liên tục, đúng thời gian. Nếu không thể uống đúng múi giờ, bạn có thể uống sớm hơn và không uống trễ quá 12 tiếng.
• Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang sử dụng một số loại thuốc khác vì có thể làm thay đổi hiệu lực của thuốc tránh thai.

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày

Tác dụng phụ

Mặc dù thuốc tránh thai an toàn cho hầu hết mọi người, nhưng chúng cũng có một số tác dụng phụ và biến chứng. Tác dụng phụ có thể khác nhau ở mỗi người, có thể nhẹ, trung bình hoặc nặng. Một số tác dụng phụ của thuốc bao gồm:

• Giảm ham muốn tình dục.
• Buồn nôn/nôn.
• Đau đầu.
• Rong kinh hoặc mất kinh.
• Căng tức ngực.
• Thay đổi tâm trạng.
• Đau bụng.
• Tăng tiết dịch âm đạo.

Cần lưu ý đến biến chứng hình thành cục máu đông của thuốc do EE. Tình trạng này sẽ dẫn đến: huyết khối tĩnh mạch sâu, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thuyên tắc phổi,v.v…

Tỉ lệ xuất hiện biến chứng tăng lên đối với nhóm người có tình trạng béo phì, tăng huyết áp, đang trong thời gian hậu sản hay người có lối sống tĩnh tại.[3]

Cách hạn chế tác dụng phụ

Một số loại thực phẩm sẽ giúp bạn giảm bớt những tình trạng khó chịu xảy ra khi dùng thuốc tránh thai hàng ngày như:

• Chuối: Chứa thành phần là vitamin B6 kích thích tăng tiết serotonin trong não giúp cải thiện tâm trạng.
• Bơ: Có thể hỗ trợ cân bằng nội tiết tố.
• Trái cây họ cam quýt: Chứa lượng vitamin C dồi dào giúp hạn chế được một số tác động xấu của thuốc cho da và tóc.
• Cá: Thực phẩm này giúp bạn bổ sung vitamin E nhằm nuôi dưỡng da đầu và phục hồi tóc hư tổn.
• Hạnh nhân: Loại thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng giúp hỗ trợ chống lão hóa da.

Một số câu hỏi về thuốc tránh thai hàng ngày?

Quên uống thuốc thì phải làm sao?

Đối với thuốc tránh thai dạng phối hợp, trên vỉ thường sẽ ghi số thứ tự liều và nếu bạn quên uống 1 liều bất kỳ thì khi phát hiện ra quên thuốc bạn cần:

• Uống ngay viên thuốc bị quên sớm nhất có thể.
• Vẫn tiếp tục uống viên thuốc của ngày hôm đó như thường lệ.
• Sau đó tiếp tục đến hết vỉ thuốc và không cần áp dụng thêm biện pháp tránh thai bổ sung.

Trường hợp quên uống thuốc 2 ngày liên tiếp, cách xử lý phụ thuộc vào khoảng cách từ lúc bắt đầu uống vỉ thuốc cho đến thời điểm quên thuốc:

• Nếu vỉ thuốc uốngchưa đủ 7 ngày: uống bù một viên bị quên ngay khi phát hiện ra, sớm nhất có thể và vẫn uống viên uống của ngày hôm đó như thường lệ. Ngày hôm sau, tiếp tục uống vỉ thuốc như bình thường. Phải dùng thêm một biện pháp tránh thai bổ sung nếu có quan hệ trong 7 ngày sau đó.
• Nếu vỉ thuốc đã uống trên 7 ngày, và còn lại hơn 7 viên: uống bù viên bị quên ngay khi phát hiện quên thuốc. Ngày hôm đó vẫn tiếp tục uống viên thuốc như thường lệ. Ngày hôm sau tiếp tục uống vỉ thuốc bình thường. Không cần phải dùng biện pháp tránh thai bổ sung.
• Nếu vỉ thuốc đã uống trên 14 ngày. Một là ngừng hẳn vỉ thuốc và chờ có kinh. Ngày đầu của kì kinh sẽ bắt đầu uống vỉ thuốc mới. Hai làuống bù một viên ngay lúc nhớ. Ngày hôm đó vẫn tiếp tục uống viên bị quên. Ngày hôm sau uống 2 lần 1 viên. Và bắt buộc uống ngay sang vỉ thuốc mới khi hết vỉ thuốc hiện tại, chấp nhận không có kinh trong tháng đó.

Đối với thuốc tránh thai dạng progestogen, xử lý quên thuốc phụ thuộc vào loại thuốc. Thời gian uống thuốc có thể trễ hơn 3 giờ đối với POPs cổ điển và 12 giờ đối với POPs mới. Nếu quá khoảng thời gian quy định trên thì xử lý như quên thuốc.

Khi phát hiện ra quên thuốc phải uống ngay viên thuốc bị quên sớm nhất có thể. Ngày hôm đó vẫn uống thuốc như thường lệ, đồng thời phải dùng một biện pháp ngừa thai kết hợp trong vòng 48 giờ sau khi uống viên thuốc bù.

Nếu người dùng bị ói trong vòng 2 giờ sau khi uống thuốc, thì phải uống lại ngay một viên khác. Nếu liên tục nôn hoặc bị tiêu chảy, bạn cần áp dụng biện pháp tránh thai hằng ngày với các biện pháp tránh thai cơ học như bao cao su.[4]

Uống thuốc tránh thai hàng ngày bao lâu mới được quan hệ?

Đối với thuốc tránh thai kết hợp, nếu bạn bắt đầu uống vào ngày đầu tiên của kỳ kinh sẽ đạt hiệu quả tránh thai ngay tức khắc. Còn nếu đã qua ngày đầu tiên bạn mới bắt đầu uống thì bạn cần phải đợi sau 7 ngày mới có được hiệu quả tương tự.

Lúc này, bạn mới nên quan hệ mà không sử dụng biện pháp an toàn khác.

Đối với thuốc tránh thai chỉ chứa progestogen, hiệu quả tránh thai sẽ chỉ có hiệu quả sau 48 giờ dùng thuốc.

Mới uống thuốc tránh thai hàng ngày, quan hệ ngay có sao không?

Nếu bạn mới sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày nhưng đã đạt những điều kiện sau thì hiệu quả tránh thai có thể đạt trên 99%:

• Đối với thuốc kết hợp: Uống từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, uống đủ 7 ngày liên tục từ ngày bắt đầu uống.
• Đối với thuốc chỉ chứa progestogen: Đã uống thuốc được ít nhất 48 giờ.

Còn nếu bạn chưa đạt những điều kiện này thì hiệu quả tránh thai sẽ khá thấp và bạn sẽ dễ có thai hơn.

Làm gì khi uống thuốc tránh thai hàng ngày bị nôn?

Nếu bạn gặp phải tình trạng buồn nôn, nôn vào khoảng 2 giờ sau khi uống thuốc tránh thai hàng ngày thì bạn hãy dùng thêm một viên nữa, rồi dùng theo đúng lịch trình với lượng thuốc còn lại trong vỉ.

Nếu tình trạng nôn không hết và kéo dài liên tục thì bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng giải quyết hợp lý.

Uống thuốc tránh thai hàng ngày có ảnh hưởng sức khoẻ không?

Thuốc tránh thai hàng ngày được cho là an toàn với hầu hết người sử dụng nhưng sẽ có những tác dụng phụ đối với một số trường hợp phụ thuộc vào các yếu tố như tuổi tác, tiền sử bệnh,… thì việc sử dụng lâu dài có ảnh hưởng đến sức khỏe hay rủi ro cho những bệnh lý khác.

Chưa lấy chồng có nên uống thuốc tránh thai hàng ngày?

Nếu bạn chưa có nhu cầu mang thai thì việc uống thuốc tránh thai hàng ngày là lựa chọn hợp lý cho dù bạn có chồng hay chưa. Ngoài tác dụng tránh thai thì thuốc ngừa thai hàng ngày cũng giúp bạn điều hòa kinh nguyệt cùng nhiều lợi ích đã nêu trên.

Uống thuốc tránh thai hàng ngày bao lâu thì có tác dụng?

Nếu bạn bắt đầu sử dụng thuốc vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt thì hiệu quả tránh thai sẽ đạt ngay lập tức. Còn nếu bạn không uống vào ngày đầu tiên thì phải uống liên tục trong 7 ngày mới đạt được hiểu quả tương tự.

Vừa quan hệ xong uống thuốc tránh thai hàng ngày thì có bầu không?

Thuốc tránh thai hàng ngày không đủ hàm lượng hoạt chất để ngừa thai ngay lập tức khi bạn vừa quan hệ xong nên chuyện uống thuốc ngừa thai hàng ngày sau quan hệ thì việc có bầu là hoàn toàn có khả năng xảy ra.

Nếu trước khi quan hệ bạn vẫn uống đều đặn thuốc tránh thai hàng ngày thì hiệu quả tránh thai sẽ rất cao.

Cần sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày đúng cách để đạt được hiệu quả như mong muốn. Bên cạnh đó, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc để có thể lựa chọn một loại thuốc tránh thai phù hợp với sức khỏe của bản thân. Hãy chia sẻ bài viết này cho những người xung quanh cùng biết bạn nhé!

Nguồn: Healthline; WHO; WebMD, Pubmed; Mayo Clinic; Cleveland Clinic; ACOG; ADA; Medical News Today; Healthywa; Verywell Fit