Khu mấn là gì? Trốc tru là gì? Khu mấn, Trốc tru tiếng Nghệ An, Hà Tĩnh

Khu mấn – Trốc tru là những từ ngữ địa phương của Nghệ An – Hà Tĩnh đã có từ rất lâu và đến nay vẫn được sử dụng rộng rãi. Trong bài viết này, Pgdphurieng.edu.vn sẽ chia sẻ đến bạn từ “Khu mấn” và “Trốc tru” giúp bạn hiểu hơn về tiếng địa phương miền Trung.

1. Khu Mấn là gì?

Khu Mấn là từ ngữ địa phương của người Nghệ An – Hà Tĩnh ngày nay đã có từ rất xa xưa và đến nay không còn nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, một số ít người Nghệ An hiện nay vẫn sử dụng từ Khu Mấn trong cuộc sống hàng ngày. Nếu như bạn đến Nghệ An du lịch nhiều lần, chắc chắn bạn sẽ gặp người dân bản địa nói từ Khu Mấn và chắc chắn bạn cũng chả hiểu chúng là gì luôn. Để hiểu được từ Khu Mấn, chúng ta phải nhắc lại lịch sử để có cái nhìn cụ thể nhất.

Trong những năm 60-70 của thế kỷ 20, vùng đất Nghệ Tĩnh (Nghệ An – Hà Tĩnh) vẫn gắn liền với lao động sản xuất và nhân dân chủ yếu trồng trọt chăn nuôi. Vào thời điểm này, trang phục phổ biến nhất của người Nghệ Tĩnh đó chính là những chiếc váy đen vải thô được may dài đến tận mắt cá chân. Những người lao động sau khi làm việc xong thường có thói quen ngồi nghỉ trên các bãi đất, vệ cỏ, bãi cát dẫn đến phần mông bị dính bẩn, đất cát. Đối với người nông dân làm việc ngoài đồng áng cả ngày thì họ tiện đâu ngồi đấy, không quan trọng sạch hay bẩn, miễn là thấy thoải mái.

Theo như tiếng địa phương, “Khu” có nghĩa là mông, “Mấn” có nghĩa là váy. Nếu dịch từ Khu mấn theo nghĩa độc lập thì là phần váy ở mông, tuy nhiên nghĩa sẽ không được rõ. Vậy nên, khi dịch từ Khu mấn phải kết hợp cùng với đời sống văn hóa thời điểm đó.

Cụm từ “Khu mấn” dùng để chỉ phần váy ở mông vừa xấu, vừa bẩn và còn được sử dụng với nghĩa bóng để miêu tả giá trị việc làm và thái độ không tốt với đối tượng mà người nói không thích.

VD1: Khu mấn được sử dụng theo nghĩa đen

• Nam: Cậu xem bức tranh tớ vẽ có đẹp không?
• Hoa: Như cái khu mấn ấy (Ý nghĩa bức tranh không đẹp).

VD2: Khu mấn được sử dụng theo nghĩa bóng

• Hòa: Người ta bảo nhà cậu giàu nhất cái làng này, đúng không hả?
• Ngọc: Có cái khu mấn (Có nghĩa là không giàu).

Khu mấn không chỉ tính từ mà còn là danh từ. Địa phương Nghệ An – Hà Tĩnh có một loại quả đặc biệt là quả Khu mấn với hình dạng giống như cặp mông của người phụ nữ. Quả Khu mấn có vị ngon ngọt và được rất nhiều người yêu thích. Hình dạng quả Khu mấn giống với quả mận của khu vực miền Bắc.

2. Trốc Tru là gì?

Trốc Tru là tiếng địa phương của người Nghệ An có ý nghĩa vô cùng dễ hiểu. Đây chính là từ lóng của người dân vùng miền Nghệ Tĩnh được ghép bởi hai từ đơn để mang ý nghĩa ẩn dụ sâu sắc:

• Trốc: Cái đầu
• Tru: Con trâu

Nếu như chúng ta ghép trực tiếp từ Trốc Tru thì có nghĩa là Đầu trâu. Tuy nhiên, hàm ý sâu xa của từ Trốc Tru chính là chỉ những người bướng bỉnh, cứng đầu, không chịu tiếp thu và ngu như trâu bò. Cụm từ Trốc Tru có phần nào hơi tiêu cực nhưng trong thực tế người dân địa phương sử dụng hàng ngày dưới dạng từ để trêu đùa, không có sắc thái quá nặng nề gay gắt. Những người Nghệ – Tĩnh sử dụng từ Trốc Tru bạn đừng hiểu quá lên, họ chỉ đang muốn đùa vui hoặc trêu đùa nhau giữa bạn bè.

Con trâu vốn nổi tiếng với chiếc đầu khá cứng, nói không nghe và thường phải cho roi cho vọt mới chịu nghe lời. Tuy nhiên con trâu lại khá hiền lành, vẫn có thể thuần hóa và bắt nó làm theo. Điều này đồng nghĩa với việc cho dù con trâu có to lớn, khó bảo đến mấy chúng ta vẫn có cách thuần hóa để chúng trở thành con vật có ích. Tương tự như vậy, cho dù con người có khó bảo thế nào đi chăng nữa nhưng chúng ta khéo léo, biết nắm bắt điểm yếu, khuyên bảo và dỗ dành thì chắc chắn sẽ “thuần hóa” được những người ương bướng đó.

3. Từ điển tiếng địa phương Nghệ An – Hà Tĩnh

Từ ngữ địa phương	Ý nghĩa
Mô	đâu
tê	kia
răng	sao
rứa	thế
tề	kìa
hè	nhỉ
nớ	đó
chộ	thấy
chi	gì
cẳng	chân
o	cô
ả	chị
gấy	vợ
Nhông	chồng
con gấy	con gái
cơn	cây
con ròi	con ruồi
cắm	cắn
dới	dưới
trốc cúi	đầu gối
đau rọt	đau bụng, đau lòng
cái cươi	cái sân
cái chủi	cái chổi
cái đọi	cái bát
ngẩn	ngốc
chưởi	chửi
trửa	trên. giữa,…
đàng	đường
trấp vả	đùi
cái nớ	cái kia, cái đó
nác	nước
tau	tớ, tao
choa	chúng tao
mi	mày
lũ bây	chúng mày, các bạn
hấn	nó, hắn
mần	làm
nhởi	chơi
rầy	xấu hổ
con du	con dâu
chạc	dây
com me	con bê
nỏ	không
ri	thế này
bổ	ngã
đấy	đái
cảy	sưng
ngái	xa
su	sâu
túi	tối
cại	cãi
ung	ông
bọ	bố
rọng	ruộng
xuy măng	xi măng
bựa ni	hôm nay
ló	lúa
cựa	cửa
nhít	nhất
rú	đồi, núi
kỳ địa	cái đĩa
mụi	mũi
riệu	rượu
có lẹ	có lẽ
coi mồ	xem nào
ngái	xa
hại	sợ
cá tràu	cá chuối, cá quả
cơn ni	cây này
con mọi	con muỗi
gì, mự	cô
con trùn	con giùn
con troi	con giòi
hun	hôn
cụng	cũng
có mang	có bầu
náng	nướng
ruốc	mắm tôm
mấy ả	mấy cô
hói	sông

Ví dụ:

• Mô rú mô khe mô nỏ chộ. Mô rào mô bể chộ mô mồ! (Đâu rừng, đâu khe, đâu không thấy. Đâu sông, đâu biển, thấy đâu nào!)
• Mi răng mà ngu như trốc tru như rứa, có rứa mà cụng khung hiểu. (Mày sao mà ngốc như đầu trâu thế, có thế mà cũng không hiểu.)
• Cấy đồ quẹt khu, nỏ mần chi nên hồn (Cái đồ bỏ đi, chẳng làm gì nên hồn.)
• Bựa nớ đi ngoài cươi bấp cấy cẳng bổ trợt trúc cúi, mai đi mần không đặng. (Bữa đó đi ngoài sân vấp ngã chầy đầu gối, mai đi làm không được.)
• Nhìn chị nớ rành sọi mà mại chưa lấy nhông hầy! (Nhìn chị kia đẹp thế mà mãi chưa lấy chồng nhỉ!)

Trong bài viết này, Pgdphurieng.edu.vn đã chia sẻ đến bạn từ Khu Mấn, Trốc Tru trong tiếng Nghệ An – Hà Tĩnh và những từ phổ biến của người Nghệ Tĩnh. Chúc bạn một ngày vui vẻ!