Cỏ mần trầu: Công dụng, cách dùng, lưu ý khi sử dụng

Cỏ mần trầu là một loại cây rất quen thuộc đối với chúng ta nhưng ít ai biết rằng nó có những công dụng rất tốt đối với sức khoẻ, cùng Nhà thuốc An Khang tìm hiểu về công dụng, cách dùng, lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu thông qua bài viết này nhé!

Cỏ mần trầu rất phổ biến ở khắp mọi miền nước ta và có nhiều tên gọi khác nhau như: vườn trầu, màn trầu, thanh tâm thảo, cỏ bắc,…

Cỏ mần trầu là gì?

Cỏ mần trầu có tên khoa học là Eleusine indica (L) Gaertn, thuộc họ Lúa (Poaceae).

Cỏ mần trầu là loại cây thảo nhỏ, mọc thành cụm sum suê. Thân cây phân nhánh, mọc bò dài sau đứng thẳng, cao 30 – 50cm. Lá mần trầu mọc so le, có hình dải nhọn, xếp thành 2 dãy cách nhau, bẹ lá mỏng có lông, phiến lá nhẵn, mềm. Cỏ mần trầu có cụm hoa mọc trên 1 cán ở ngọn thân gồm 5 – 7 bông, xếp tỏa tròn như những cái chong chóng, lá nhỏ dài. Cỏ mần trầu được dùng làm rau thuốc dạng tươi và khô, bộ phận dùng là toàn cây.

Ở nước ta, mần trầu mọc rất phổ biến, thường mọc thành đám trong các bãi đất, ở vùng đồng bằng, trung du cho đến vùng núi cao. Cây mần trầu con mọc từ hạt, xuất hiện vào cuối mùa xuân. Sau khi ra hoa quả, cây bị tàn lụi ngay trong mùa hè. Ở những vùng núi cao có điều kiện mưa ẩm khác nhau, có thể thấy cây mần trầu mọc từ hạt gần như quanh năm.

Theo Đông y, mần trầu vị ngọt hơi đắng, tính bình, có tác dụng lương huyết, thanh nhiệt giải độc, mát gan, lợi tiểu, làm ra mồ hôi.

Mần trầu là cây thuốc dân gian chữa tăng huyết áp, lao phổi, ho khan, sốt âm ỉ về chiều, tiểu tiện vàng và ít, phụ nữ có thai có hỏa nhiệt gây táo bón, buồn phiền, động thai, nhức đầu nôn mửa và tức ngực. Ngoài ra, còn trị mụn nhọt và các chứng nhiệt độc, trẻ em tưa lưỡi.

Công dụng của cỏ mần trầu

Giúp hạ huyết áp

Chiết xuất etanolic và chloroform từ cỏ mần trầu có đặc tính chống tăng huyết áp đã được chứng minh qua nghiên cứu về hoạt động chống tăng huyết áp của cỏ mần trầu. Các kết quả cho thấy rằng chiết xuất etanolic có tác dụng chống tăng huyết áp đáng kể hơn chiết xuất methanolic. [1]

Tác dụng kháng khuẩn

Mần trầu có tác dụng kháng khuẩn mức độ từ thấp tới vừa đối với các loại vi khuẩn sau đây: Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella choleraesuis nhờ tác dụng của methanolic và chloroform chiết xuất từ cỏ mần trầu được chứng minh ở nghiên cứu các đặc tính kháng khuẩn, chống oxy hoá, gây độc tế bào của cỏ mần trầu. [2]

Tác dụng hỗ trợ bảo vệ chức năng thận

Trong một nghiên cứu về tác dụng của chiết xuất cỏ mần trầu thực hiện trên chuột được tiêm L – NAME, nhóm được điều trị bằng dịch chiết cỏ mần trầu (200mg/kg) đạt hiệu quả tương đương trong việc kiểm soát các chỉ số Creatinine, Urea, ion Na+ và K+ so với nhóm điều trị bằng Losartan (12.5mg/kg). Kết quả này cho thấy tác dụng cao của dịch chiết mần trầu trong việc bảo vệ chức năng thận.[3]

Tác dụng hỗ trợ điều trị rối loạn lipid máu, bảo vệ gan

Các nghiên cứu thực hiện trên nhóm chuột được gây béo phì, nhóm điều trị với cao chiết cây mần trầu với dung môi Hexan có tác dụng làm giảm cholesterol toàn phần, LDL và tăng HDL so với nhóm đối chứng. Cũng trong nghiên cứu này thấy các chỉ số AST, ALT (chỉ số men gan) cũng được cải thiện. [4] [5]

Tác dụng chống viêm, hạ sốt

Hoạt chất C-glycosylflavones chiết suất từ mần trầu có tác dụng kháng viêm hiệu quả ở nhóm chuột mắc cúm hoặc viêm phổi.[6] Trong một nghiên cứu khác về tác dụng kháng viêm, chiết xuất etanolic và etyl axetat của cỏ mần trầu đã được chứng minh là làm giảm phù chân chuột do xylem gây ra theo liều lượng. [7]

– Mần trầu trong toa thuốc căn bản: cỏ tranh 8g, rau má 8g, cỏ mực 8g, cam thảo đất 8g, ké đầu ngựa 8g, mần trầu 8g, gừng tươi 2g, củ sả 4g, vỏ quýt 4g. Trong đơn, mần trầu có tác dụng giải độc, an thai, thanh nhiệt.

Ngăn ngừa rụng tóc

Beta-sitosterol có trong cỏ mần trầu có tác dụng làm giảm cholesterol xấu và cholesterol toàn phần trong cơ thể. Ngoài ra, thành phần này còn có khả năng ức chế hoocmon DHT- một loại hoocmon khiến cho tóc mỏng hơn, dễ gãy rụng và tóc chậm mọc. Hoocmon DHT còn ngăn chặn các nang tóc phát triển khiến cho quá trình mọc tóc bị chậm lại. Do đó, thành phần beta-sitosterol trong cỏ mần trầu đóng vai trò rất quan trọng bởi chúng có khả năng ngăn chặn hoocmon DHT gây ra tình trạng rụng tóc.

Palmitoyl: chất này có tác dụng khử các gốc tự do từ đó giúp hạn chế tình trạng bị gãy rụng tóc. Ngoài ra, hoạt chất này còn có tác dụng bảo vệ và ngăn chặn những tác nhân xấu từ bên trong và bên ngoài cơ thể gây ảnh hưởng tới tóc.

Cách dùng và lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu

Cách sử dụng cỏ mần trầu

Liều dùng cỏ mần trầu từ 16-20g khô hoặc 40-100g tươi, dạng thuốc sắc hay hoàn, thường dùng phối hợp với các vị khác. Sau đây là một số bài thuốc có mần trầu:

– Chữa tăng huyết áp: dùng cây tươi 500g, rửa sạch, giã nát, thêm 1 lít nước đun sôi để nguội. Lọc qua vải và vắt lấy nước cốt, thêm ít đường cho đủ ngọt. Uống 2 lần, sáng và chiều.

– Phòng viêm màng não truyền nhiễm: cỏ mần trầu 30g sắc uống trong ngày. Uống liền 3 ngày, nghỉ 10 ngày, sau đó lại uống tiếp 3 ngày nữa.

– Chữa viêm da, vàng da: cỏ mần trầu tươi 60g, rễ cây tổ kén đực (một loài cây dó) 30g. Sắc uống.

– Chữa thấp nhiệt, hoàng đản: cỏ mần trầu tươi 60g, sơn chi ma 30g. Sắc uống.

– Chữa viêm tinh hoàn: cỏ mần trầu 60g, cùi vải 10 cái. Sắc uống.

– Chữa cảm, sốt nóng, người mẩn đỏ, tiểu tiện vàng ít: cỏ mần trầu 16g, cỏ tranh 16g. Sắc uống.

– Chữa sốt cao co giật, hôn mê: cỏ mần trầu 120g. Sắc với 600ml nước, còn 400ml, thêm ít muối, cho uống nhiều lần trong 12 giờ.

– Mần trầu trong toa thuốc căn bản: cỏ tranh 8g, rau má 8g, cỏ mực 8g, cam thảo đất 8g, ké đầu ngựa 8g, mần trầu 8g, gừng tươi 2g, củ sả 4g, vỏ quýt 4g. Trong đơn, mần trầu có tác dụng giải độc, an thai, thanh nhiệt.

Lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu

Tuy nhiên, các nghiên cứu về cỏ mần trầu hiện mới chỉ thử nghiệm trên động vật, thời gian sử dụng, liều lượng và tác dụng phụ chưa được nghiên cứu, chủ yếu được sử dụng theo Đông y. Thận trọng khi sử dụng cỏ mần trầu:

– Cần tham khảo ý kiến bác sĩ khi sử dụng cỏ mần trầu cho những người có bệnh lý nền, bệnh mạn tính.

– Cần chú ý khi sử dụng cỏ mần trầu đối với người có cơ địa nhạy cảm, trẻ nhỏ.

– Không lạm dụng dược liệu này trong thời gian dài.

Hi vọng thông qua bài viết này chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cỏ mần trầu cũng như những lợi ích mà nó mang lại cho sức khoẻ và cách dùng lưu ý khi sử dụng cỏ mần trầu. Tuy nhiên trước khi sử dụng chúng ta nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, không tự ý dùng các bài thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Nguồn: suckhoedoisong researchgate.net

Có thể bạn quan tâm:

>>>> Những lưu ý đặc biệt quan trọng cho người cao huyết áp

>>>> Làm sao đẩy lùi căn bệnh rối loạn lipid máu?

>>>> Làm sao để phát hiện sớm bệnh xơ gan?