Cẩn trọng sốc nhiệt và đột quỵ do nắng nóng

TS.BS Nguyễn Thị Minh Đức (Trưởng khoa Nội Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM) cho biết thời tiết nắng nóng là một trong những nguyên nhân làm khởi phát, tăng nặng nhiều bệnh lý nguy hiểm. Tỷ lệ người nhập viện vào mùa hè thường tăng gấp hai lần so với các thời điểm khác. Trong số đó, các trường hợp liên quan đến bệnh thần kinh như đau đầu, chóng mặt, sốc nhiệt, đột quỵ, rối loạn giấc ngủ chiếm đa số.

Có hai loại sốc nhiệt do nắng nóng. Một là say nắng do gắng sức như đang vận động, tập luyện quá sức. Hai là say nắng thụ động do đi đứng hoặc làm việc… dưới nhiệt độ cao trong thời gian dài. Bác sĩ Minh Đức dẫn nghiên cứu cho thấy, khi nhiệt độ tăng thêm một độ C thì nguy cơ tăng lên 10% ở một số người. Cả hai tình trạng này đều có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý, cấp cứu kịp thời.

Nguyên nhân gây sốc nhiệt, đột quỵ do nắng nóng là khi trời nắng, thân nhiệt tăng cao, cơ thể bài tiết mồ hôi nhiều hơn và gây mất nước. Nếu không bổ sung nước kịp thời thì máu sẽ đặc hơn, lưu thông kém và làm tăng huyết áp. Các yếu tố này kết hợp với các bệnh nền hay các vấn đề sức khỏe như cao cholesterol, béo phì… làm tăng nguy cơ xuất hiện huyết khối (các cục máu đông) gây tắc nghẽn mạch máu. Lúc này, dòng máu cung cấp cho não bị tắc nghẽn, tăng nguy cơ đột quỵ. Sốc nhiệt cũng có thể gây ra thiếu máu cục bộ ở tĩnh mạch và động mạch, từ đó làm tăng nguy cơ dẫn đến tình trạng này.

Các đối tượng thường bị sốc nhiệt và đột quỵ do thời tiết nắng nóng bao gồm: trẻ em; người từ 65 tuổi trở lên; người có bệnh nền hay bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa… Người sống trong khu vực đô thị ít cây cối và bóng râm; người thường xuyên làm việc, hoạt động dưới trời nắng, nhất là vào giữa trưa; người uống không đủ nước; người có thói quen uống rượu bia hoặc hút thuốc quá nhiều… cũng có nguy cơ.

Vào mùa hè nhiệt độ tăng cao, người già, người có bệnh lý nền dễ cảm thấy mệt mỏi, quên sử dụng thuốc làm tăng khả năng đột quỵ. Dùng rượu bia để giải khát khi nóng; ngồi phòng máy lạnh rồi đi ra ngoài nắng hoặc ngược lại khiến nhiệt độ thay đổi đột ngột, cơ thể chưa kịp thích nghi; tắm nước lạnh ngay sau khi đi nắng về… đều là những yếu tố nguy cơ sốc nhiệt, đột quỵ.

Các dấu hiệu cảnh báo sốc nhiệt sắp xảy ra bao gồm nhiệt độ cơ thể cao, da nóng, đỏ, khô hoặc ẩm và mạch nhanh, mạnh. Khi bị sốc nhiệt, đột quỵ, người bệnh sẽ có những biểu hiện ban đầu điển hình như: mệt mỏi, tê yếu, mặt đỏ, môi, da khô, mạch nhanh, thở nhanh, đau đầu, chóng mặt, vã mồ hôi, hoa mắt, khó thở, thở gấp, trụy mạch, sốt cao (từ 39 – 40 độ C), hôn mê… Theo bác sĩ Minh Đức, các biểu hiện của hai tình trạng tương đối giống nhau nên có thể gây nhầm lẫn, chậm trễ cấp cứu.

Bác sĩ khuyến cáo, những người từng bị sốc nhiệt và đột quỵ có thể sẽ dễ tái phát do nắng nóng. Mỗi người cần chủ động đề phòng bằng cách hạn chế làm việc, vận động quá sức ngoài nắng. Người ở ngoài nắng cần mặc quần áo rộng rãi, bổ sung nước đầy đủ, nghỉ giải lao phù hợp. Khi ở ngoài nắng vào nhà, tránh vào phòng lạnh ngay lập tức vì có thể gây sốc nhiệt. Những người có nguy cơ nên tầm soát đột quỵ định kỳ để kịp thời phát hiện các yếu tố bất thường, ngăn chặn đột quỵ xảy ra.

Bình Minh