Bệnh tê phù và những điều cần biết

Tê phù ( hay còn gọi là Beriberi) là một căn bệnh do thiếu vitamin B1, thường xảy ra ở người nghiện rượu nhưng đặc biệt thường xảy ra ở trẻ bị suy dinh dưỡng. Thoạt nhìn căn bệnh này rất khó để nhận biết nên mọi người đều lầm tưởng rằng con cái họ “mập mạp”, tuy nhiên không phải vậy, càng để về lâu dài có tác hại vô cùng lớn như: bại liệt chân, bị khan mất tiếng, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng,…

Bệnh tê phù là bệnh gì?

Là một bệnh cũng hay xảy ra ở các trẻ nhỏ. Bệnh thường làm cho trẻ bị tê – có khi bại, hoặc liệt cả hai chân – và bị phù ( sưng) mặt, hai chân. Do các triệu chứng nói trên, bệnh được gọi là bệnh tê phù.

Bệnh phát sinh do cơ thể thiếu chất vitamin B1, do đó còn được gọi là bệnh thiếu Vitamin B1.

Vitamin B1 quan trong thế nào đối với cơ thể người?

Vitamin B1 là một chất có trong nhiều loại trái cây ( quả), rau, đậu, trong sữa, trứng, gan,… Trong cám gạo cũng có Vitamin B1, do đó, nếu gạo xay xác quá kỹ, hết cấm, cũng sẽ làm mất đi nhiều Vitamin B1.

Vitamin B1 là một chất hết sức cần thiết cho các hoạt động của hầu hết các cơ quan trong cơ thể: thận, gan, ruột v,v… Các bắp thịt khi cử động cũng cần có Vitamin B1. Tuy nhiên, có hai cơ quan có nhu cầu cao nhất về Vitamin B1 là tim và bộ máy thần kinh. Do đó, khi cơ thể bị thiếu Vitamin B1, thì các triệu chứng nổi bật đầu tiên ở trẻ em là phù ( do tim bị suy yếu), và tê, bại hoặc liệt (do hệ thần kinh bị suy yếu).

Ở trẻ nhỏ, có những dấu hiện gì có thể nghĩ để bệnh tê phù?

Như trên đã nói, khi mắc bệnh tê phù, thì hai cơ quan bị ảnh hưởng trầm trọng nhất là tim và hệ thần kinh. Thông thường, các triệu chứng về tim hay đi đôi với các triệu chứng về thần kinh. Tuy nhiên, ở một số trẻ, có khi chỉ thấy nổi bật triệu chứng về tim mạch. Và ngược lại, ở một số trẻ khác, các triệu chứng về thần kinh lại là rõ nét nhất. Do đó, bệnh tê phù có hai thể chủ yếu : thể tim mạch và thể thần kinh.

Thể tim mạch : Thường xảy ra ở các trẻ mà bà mẹ ăn uống thiếu chất, phần lớn do kiêng cữ một cách quá đang trong khi mang thai và sau khi đẻ, Do đó, trong máu bà mẹ và trong sữa đều thiếu Vitamin B1. Các bà mẹ thường xanh xao, yếu mệt, và có thể bị phù mặt và hai chi dưới.

Các trẻ bú sữa các bà mẹ này vài tháng sẽ thấy da xanh tái, chân tay lạnh, hay toát mồ hôi, vật vã khó ngủ, Đặc biệt, có những cơn thở khó, có khi tím tái cả người, rõ nhất là ở mặt, môi, các đầu ngón tay chân. Ngoài ra, nhìn kỹ có thể thấy trẻ hơn bị phù ở mặt và tay chân, làm một số bà mẹ tưởng lầm là con mình ” mập” ra. Tuy nhiên, để ý sẽ thấy trẻ tuy có vẻ ” mập” nhưng lại xanh xao, yếu đuối, không hồng hào, mạnh khỏe như các trẻ ” mập” vì khỏe.

Thể tim mạch này, nếu không được điều trị kịp thời, sẽ có thể làm trẻ chết nhanh chóng.

Thể thần kinh: Trong thể này, các triệu chứng thường xuất hiện từ từ. Thoạt đầu, bà mẹ chỉ thấy con mình yếu hai chân. Thế rồi, tình trạng yếu đó càng ngày càng nặng. Cuối cùng, nếu không được điều trị sớm, bệnh sẽ có thể làm trẻ bại liệt hẳn hai chân.

Ngoài ra, một số dây thân kinh ở các nơi khác cũng có thể bị yếu: dây thần kinh vận động mắt bị suy yếu sẽ làm cho hai mắt trẻ trở nên đờ đẫn, không linh hoạt, dây thần kinh ” quặt ngược” (là một dây thân kinh ” đặc biệt” ở trong thanh quản) bị liệt, làm cho trẻ khan tiếng hoặc mất tiếng v,v…

Bạn cũng cần biết thêm là có khi do tình trạng thiếu Vitamin B1 ở trẻ chưa đến nỗi trầm trọng lắm, trẻ sẽ không có một triệu chừng gì cả. Chỉ đến khi trẻ em bị một bệnh khác nhiễm vào như: tiêu chảy, kiết lỵ, ban đỏ (sởi) v,v… thì các triệu chứng thiếu Vitamin B1 mới bộc lộ rõ ràng. Và điều đó, dĩ nhiên, sẽ làm cho căn bệnh mới nhiễm phải sẽ nặng hơn, nguy hiểm hơn.

Phải làm gì để phòng ngừa bệnh tê phù?

Điều quan trọng nhất là phải giáo dục cho các bà mẹ bỏ được tập quán sai làm kiêng cữ quá mức khi mang thai và khi nuôi con bằng sữa mình. Các bà mẹ cần được ăn uống đủ chất và hợp lý, nhất là các chất có nhiều Vitamin B1 như đã kể ở phần trên. Và nếu được vậy, thì không cần uống thể Vitamin B1.

Còn đối với các trẻ nhỏ, thì phải tránh không cho trẻ ăn dặm trước 4 tháng tuổi. Khi đến thời gian ăn dặm, cần cho trẻ ăn đầy đủ các chất đã nói trong phần bệnh suy dinh dưỡng.

Cuối cùng, nếu bà mẹ không có sữa thì nên cố gắng nuôi trẻ bằng sữa động vật: sữa bò, sữa dê, sữa trâu,… hoặc ít nhất cũng là sữa đậu nành. Và thời gian dùng các sữa trên tối thiểu cũng phải kéo dài tới 6 tháng tuổi. Tuyệt đối không nên chỉ nuôi trẻ bằng nước cơm, nước cháo hoặc bột.

Cần xử trí thể nào khi trong gia đình có một trẻ bị bệnh tê phù?

Nếu bạn đã phát hiện thấy dấu hiện của bệnh tê phù như đã tả ở trên, thì dĩ nhiên việc tốt nhất vẫn là đưa trẻ đi khám bệnh.

Tuy nhiên, nếu trẻ chỉ có một vài triệu chứng nhẹ, như có vẻ hơi xanh xao, yếu hai chân… mà bạn lại chưa có điều kiện đưa trẻ đ khám bệnh được, thì bạn có thể cho trẻ dùng ngày Vitamin B1 : viên vitamin B1 10mg mỗi ngày 1-2 viên là đủ. Cho trẻ uống như trên trong một tháng, trong khi đó, điều chỉnh lại chế độ ăn, cho trẻ ăn ăn đầy đủ chất, đúng phương pháp như đã nói trong cuốn sách này.

Còn nếu trẻ đã có những triệu chứng tim mạch quan trọng, như có cơn khó thở, tím tái,… thì bạn nhất thiết phải cho trẻ đi khám bệnh ngay, không chậm trễ.

Bệnh tê phù ở trẻ rất dễ bị lầm tưởng rằng trẻ đang phát triển tốt. Nhưng thật tai hại nếu không được chữa trị kịp thời, tuy nhiên nếu phát hiện sớm và chữa trị kịp thời thì sẽ không đáng ngại. Hy vọng bài viết này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này, cách phòng tránh và chữa trị nó.

Nguồn: Trích BỆNH TRẺ EM CÁCH PHÒNG TRÁNH VÀ ĐIỀU TRỊ – trang 57 đến 61

An Khang