Bệnh Tâm phế mạn

Bệnh tâm phế mạn là gì?

Tâm phế mạn là bệnh lý rối loạn chức năng tim bên phải do sự tăng áp lực lâu dài trong lòng động mạch phổi. Đây thường là hệ quả của các bệnh lý thuộc hệ hô hấp, như phế quản, nhu mô phổi, mạch máu phổi cũng như bệnh tại dây thần kinh và cơ xương lồng ngực.

Tâm phế mạn là một trong các bệnh tim mạch rất thường gặp, bên cạnh bệnh tim thiếu máu cục bộ và tăng huyết áp.

Triệu chứng của bệnh tâm phế mạn

Ở giai đoạn sớm, khi áp lực trong động mạch phổi chưa tăng, hầu như bệnh nhân chưa có dấu hiệu gì bất thường tại hệ tuần hoàn.

Triệu chứng lúc này chủ yếu nằm tại các cơ quan làm nguyên nhân thúc đẩy bệnh. Người bệnh ho và khạc đàm kéo dài, được chẩn đoán viêm phổi, viêm phế quản tái đi tái lại nhiều lần.

Ở giai đoạn sau, khi áp lực động mạch phổi tăng lên, bệnh nhân bắt đầu cảm thấy khó thở mỗi khi đi lại, làm việc nặng hay gắng sức. Dần dần khó thở cả khi nghỉ ngơi và khi nằm đầu thấp.

Khi bệnh diễn tiến nặng, ảnh hưởng đến chức năng tim phải, người bệnh có dấu hiệu của suy tim phải trên toàn thân, như hai chân phù mềm ấn lõm, đau tức âm ỉ vùng bụng bên phải do gan to dần lên, chán ăn, ăn kém, thường hay cảm giác đầy bụng, ăn chậm tiêu, tĩnh mạch cổ nổi,…

Các phương tiện cận lâm sàng có thể giúp nhận biết sớm bằng cách xét nghiệm máu, chụp phim Xquang, siêu âm tim.

Nguyên nhân bệnh tâm phế mạn

Mọi bệnh lý làm tăng áp lực động mạch phổi lâu ngày đều gây ảnh hưởng đến tim bên phải và cuối cùng là tâm phế mạn.

Thường gặp nhất là các bệnh kéo dài tại phổi, trong đó nổi bật là bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Các bệnh lý phổi khác cũng có thể là nguyên nhân như viêm phế quản mạn, hen phế quản, lao phổi, xơ phổi, bệnh phổi mô kẽ, bệnh bụi phổi…

Bên cạnh đó, tâm phế mạn cũng gặp trên các bệnh nhân mắc bệnh tại động mạch nhưng với tần suất ít hơn, như viêm động mạch, tắc nghẽn động mạch phổi…

Ngoài ra, các bất thường trên lồng ngực do gù vẹo cột sống, bệnh thần kinh cơ, bệnh phổi hạn chế do béo phì… cũng có thể gây tâm phế mạn.

Điều trị bệnh tâm phế mạn

Do tâm phế mạn là hệ quả của bệnh lý khác, việc điều trị trọng tâm là giải quyết bệnh nguyên.

Vì bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tâm phế mạn nên việc tập cai thuốc lá luôn là bước điều trị đầu tiên.

Đồng thời, người bệnh cần có chế độ làm việc và nghỉ ngơi phù hợp với khả năng. Tránh lao động quá sức, làm thúc đẩy suy tim nhanh hơn.

Khi lượng oxy thấp và có chỉ định bổ sung oxy, người bệnh cần thở oxy tại nhà qua xông mũi, liều lượng thấp và liên tục trong 15 đến 20 giờ mỗi ngày nhằm cải thiện chất lượng sống.

Chế độ ăn nhạt vị, giới hạn muối ăn vào trong khoảng 1 đến 2 gam mỗi ngày. Nếu người bệnh có phù chân nhiều, cần phải hạn chế lượng nước uống và muối nhập vào, theo dõi cân nặng hàng ngày.

Các nhóm thuốc dùng trong tâm phế mạn giúp hỗ trợ thải muối nước, dãn mạch, và cải thiện cấu trúc cơ tim. Bệnh nhân phải tuân thủ đúng và tái khám định kỳ.

Phòng ngừa bệnh tâm phế mạn

Tích cực điều trị các bệnh lý tại phổi là cách phòng ngừa tâm phế mạn hiệu quả nhất. Nếu bị hen phế quản hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ngoài việc điều trị đợt cấp, người bệnh còn phải được hướng dẫn cách đề phòng lên cơn bằng các loại thuốc hít, thuốc phun khí dung.

Nếu đang hút thuốc lá, cần bỏ dần ngay từ hôm nay. Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng, khi không còn hút thuốc lá, chức năng phổi sẽ cải thiện gần về bình thường. Mặt khác, các đối tượng phụ nữ và trẻ em cũng nên được lưu ý do nguy cơ hít khói thuốc lá thụ động.

Ngoài ra, xây dựng môi trường trong sạch, lối sống lành mạnh, luyện tập thể lực hợp lý, ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế chất béo, rượu bia, thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phòng cách tâm phế mạn cũng như các bệnh lý tim mạch khác.

(Hình ảnh tổng hợp từ natural-homeremedies.com, healthgrades.com, google,…)

Bác sĩ nội trú Ngô Võ Ngọc Hương
Bệnh viện Nhân Dân 115