Ảnh chụp chưa từng có về ‘tinh vân con cua’

Nằm cách Trái Đất khoảng 6.500 năm ánh sáng trong chòm sao Kim Ngưu, NGC 1952 là tàn tích của một siêu tân tinh hay ngôi sao đã phát nổ và được mệnh danh là “Tinh vân Con cua” do hình dạng đặc trưng của nó.

Trong một nghiên cứu mới xuất trên tạp chí Nature Astronomy vào tuần này, các nhà thiên văn học đã sử dụng IXPE để tạo ra một tấm bản đồ chi tiết và đầy sắc thái về từ trường của NGC 1952, tiết lộ nhiều hoạt động bên trong nó hơn bao giờ hết, giúp giải đáp bí ẩn lâu đời và mở ra những câu hỏi mới cho nghiên cứu trong tương lai.

“Điều khiến khoa học trở nên đẹp đẽ và thú vị là trong những khoảnh khắc ngắn ngủi, bạn có thể nhìn thấy thứ mà chưa ai từng thấy trước đây”, tác giả chính của nghiên cứu Martin Weisskopf, nhà thiên văn học danh dự tại Trung tâm Bay Không gian Marshall của NASA ở Alabama, cho biết.

Được phóng lên vào ngày 13/4/2021, nhiệm vụ của IXPE là nghiên cứu sự phân cực của tia X phát ra từ các thiên thể như lỗ đen và sao neutron. Nó sử dụng ba kính viễn vọng để đo sự phân cực của tia X, cung cấp thông tin về từ trường và các đặc tính khác của vật thể.

Dữ liệu IXPE cho thấy từ trường của Tinh vân Con cua giống với từ trường của loại tinh vân gió sao xung, cũng có hình bánh rán, nhưng ở NGC 1952, các nhà khoa học ngạc nhiên khi thấy các khu vực nhiễu loạn từ trường không đối xứng và loang lổ hơn dự kiến.

Điều này cho phép nhóm nghiên cứu điều tra không chỉ các tia X từ tinh vân mà còn cả tia X đến từ chính sao xung hoặc khối cầu từ trường xung quanh nó. Weisskopf cho rằng những tia X đó bắt nguồn từ vùng từ trường bên ngoài, được gọi là “vùng gió”, nhưng vẫn chưa biết chính xác bằng cách nào. Trong từ trường, các cú sốc do gió của sao xung tạo ra đang đẩy các hạt di chuyển gần bằng tốc độ ánh sáng.

Quan sát của IXPE về Tinh vân Con cua đang mang đến những hiểu biết mới về một trong những vật thể thiên văn nổi tiếng nhất trên bầu trời. Công nghệ tiên tiến của vệ tinh cho phép các nhà thiên văn học nghiên cứu tinh vân một cách chi tiết chưa từng có, tiết lộ thông tin mới về từ trường của nó và các quá trình tạo ra hạt năng lượng cao được phát hiện trong tia vũ trụ. Nhiệm vụ của IXPE sẽ tiếp tục trong ít nhất hai năm nữa, trong thời gian đó, nó sẽ nghiên cứu nhiều thiên thể khác để giải mã thêm những bí ẩn về vũ trụ.

Đoàn Dương (Theo NASA/Interesting Engineering)