22 phong tục tập quán Tết cổ truyền Việt Nam Phong tục truyền thống Tết Nguyên Đán 2023

Những phong tục tập quán ngày Tết Việt Nam đã ăn sâu vào trong tâm trí mỗi người. Khi nhắc đến Tết Nguyên Đán chắc hẳn mọi người luôn muốn làm những điều này bên cạnh những người thân yêu của mình.

Gói bánh Chưng, cúng ông Công ông Táo, cây Nêu ngày Tết, vv mỗi tập tục đều mang đến rất nhiều cảm xúc, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn mang lại giá trị tinh thần rất cao trong ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Mỗi phong tục sẽ có một chút thay đổi tùy vào vùng miền nhưng đều sẽ có những điểm chung mà không quốc gia nào có được. Chính vì vậy mỗi chúng ta cần hiểu để gìn giữ những phong tục tập quán này để lưu giữ mãi về sau.

Tết Nguyên Đán còn gọi là Tết cổ truyền, Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Việt Nam. Tết chính là dịp để con cháu tụ họp, sum vầy sau một năm làm việc vất vả, cũng trong dịp này có rất nhiều phong tục tập quán mang đậm ý nghĩa truyền thống. Mời các bạn cùng theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn:

Cúng ông Công, ông Táo

Hàng năm vào ngày 23/12 (23 tháng Chạp) các gia đình làm mâm cơm tiễn ông Công ông Táo về trời tâu với Ngọc Hoàng những việc thiện, ác, tốt, xấu của gia đình mình trong năm cũ, để mong năm mới mọi điều tốt lành hơn.

Chợ Tết

Chợ Tết có không khí khác hẳn những phiên chợ ngày thường trong năm, tất cả những món ngon vật lạ đều được bày bán. Có những thứ quanh năm không thấy bán như lá dong gói bánh chưng, củ kiệu, củ hành muối dưa….

Gói bánh chưng

Bánh chưng là món ăn truyền thống có từ thời Vua Hùng không thể thiếu trong những ngày Tết Cổ Truyền của người Việt. Các gia đình thường gói bánh chưng từ 27, 28, 29 Tết, rồi mang biếu cha mẹ, ông bà, anh em họ hàng, bày lên bàn thờ cúng tổ tiên.

Chơi hoa dịp Tết

Mỗi dịp Tết đến Xuân về không thể thiếu những cành hoa đào, hoa mai, cây quất. Ngoài ra, còn có rất nhiều loài hoa đẹp khác được người dân yêu thích, mua về trang trí nhà cửa đón năm mới như hoa lan, hoa ly, hoa cúc, hoa thủy tiên…

Sắp dọn bàn thờ

Trong gia đình mỗi người Việt đều có một bàn thờ tổ tiên, sau ngày 23 tháng Chạp các gia đình thường lau dọn bàn thờ, bày mâm ngũ quả chuẩn bị đón Tết. Lễ vật dâng cúng ngày Tết thường là cặp bánh chưng xanh, mâm ngũ quả, lọ hoa tươi hoặc cành đào nhỏ)… Ngoài ra, còn có 2 cây mía đặt ở 2 bên bàn thờ, với ý nghĩa để các cụ chống gậy về với con cháu, dẫn linh hồn tổ tiên từ trên trời về hạ giới…

Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên là phong tục truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết Nguyên Đán để cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, an khang, phú quý. Mâm ngũ quả là mâm quả gồm 5 loại quả khác nhau, nhưng truyền thống văn hóa này ở các miền Bắc, Trung, Nam có những đặc điểm khác nhau.

Lau dọn nhà cửa

Trong những ngày gần Tết, tất cả đồ đạc trong nhà sẽ được đem ra lau rửa thật sạch sẽ, chuẩn bị chén bát mới cho ngày Tết. Với ý nghĩa sắp xếp lại những điều chưa ổn thỏa, xóa bỏ những điều không tốt của năm cũ chuẩn bị đón chào năm mới nhiều tài lộc, may mắn.

Thăm mộ tổ tiên

Con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau đi thăm viếng, dọn sạch nơi an nghỉ của ông bà tổ tiên và người thân của mình. Đây là một phong tục truyền thống phổ biến của người Việt thể hiện đạo hiếu, lòng kính trọng đối với tổ tiên đã khuất.

Cúng tất niên

Vào chiều 30 Tết các gia đình thường làm mâm cơm cúng tất niên, mời thần linh, gia tiên về ăn tết cùng gia đình.

Dựng cây nêu ngày Tết

Cây nêu Tết là phong tục truyền thống ngày Tết thường thấy ở nhiều địa phương. Được làm từ một cây tre cao khoảng 5 đến 6 mét. Ở ngọn cây có treo rất nhiều thứ như vàng mã, bùa trừ tà, hình cá chép bằng giấy, cành xương rồng, bầu rượu bện bằng rơm, giải cờ vải tây, tấm vải điều màu đỏ hoặc đôi khi người ta còn cho treo lủng lẳng những chiếc khánh nhỏ bằng đất nung…

Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng Chạp, chính là ngày Táo quân về trời bởi từ ngày này cho tới đêm Giao thừa vắng mặt Táo quân nên ma quỷ thường nhân cơ hội lẻn về quấy nhiễu. Vì thế, mà phải trồng cây nêu để trừ tà. Đến hết ngày mùng 7 thì hạ cây nêu xuống.

Chơi hoa ngày Tết

Dịp Tết đến xuân về thì hoa là thứ không thể thiếu trong mỗi gia đình, bởi hoa tượng trưng cho sự may mắn ngày Tết, hoa nở càng đẹp, càng thơm thì ngày Tết càng tràn đầy.

Ở miền Bắc, người ta thường chọn cành đào đỏ để cắm trên bàn thờ hoặc cây đào, cây quất để trang trí trong nhà. Còn miền Trung và miền Nam sử dụng cành mai vàng bởi theo quan niệm của họ, mai vàng tượng trưng cho sự cao sang, phát triển thăng tiến.

Đón giao thừa

Giao thừa là thời điểm chuyển giao giữa năm mới và năm cũ. Đây là thời khắc quan trọng khi đất trời giao hòa. Lễ cúng giao thừa hay còn gọi là Lễ Trừ Tịch, được cử hành vào thời khắc kết thúc năm cũ và chuyển sang năm mới. Tức là hết giờ Hợi ngày 30 sang giờ Tý ngày mùng 1 Tết. Với ý nghĩa đem bỏ hết những điều xấu của năm cũ, đón những điều tốt đẹp của năm mới.

Hái lộc

Hái lộc đầu xuân là nét đẹp truyền thống trong năm mới của người Việt Nam. Hái lộc thường được thực hiện vào đêm giao thừa hoặc sáng sớm mùng một Tết để cầu may mắn, rước lộc vào nhà.

Xông đất

Sau thời điểm giao thừa, bước sang năm mới ai bước chân vào nhà đầu tiên với lời chúc mừng năm mới thì người đó là người xông đất. Việc xông đất đầu năm rất quan trọng, nên các gia đình thường chọn những người hợp tuổi hiền lành, gia đình hạnh phúc, làm ăn phát đạt, tính tình vui vẻ để xông đất nhà mình.

Xuất hành đầu năm

Xuất hành đầu năm mang ý nghĩa tâm linh rất quan trọng với người Việt Nam, nên thường chọn giờ đẹp để xuất hành và xuất hành theo hướng nào trước để có thể gặp may mắn, tài lộc cả năm.

Chúc Tết

Sáng mồng Một Tết còn gọi là ngày Chính đán, con cháu tụ tập đi chúc Tết ông bà, cha mẹ, anh em, họ hàng. Theo quan niệm, cứ năm mới tới mỗi người tăng lên một tuổi, nên ngày mồng Một Tết là ngày con cháu “chúc thọ” ông bà và các bậc cao niên.

Mừng tuổi

Thường trong sáng mồng Một Tết con cháu sẽ tới chúc thọ, mừng tuổi ông bà, cha mẹ mình. Sau đó, con cháu được ông bà, cha mẹ mừng tuổi lại những đồng tiền mới đựng trong phong bao lì xì màu đỏ để lấy may mắn. Tiền mừng tuổi không quan trọng ở số tiền nhiều hay ít mà quan trọng ở ý nghĩa.

Khai bút

Ngày đầu xuân năm mới, trẻ em có tục khai bút, treo câu đối đỏ để cầu may mắn và hi vọng mọi điều tốt lành, may mắn sẽ đến trong năm mới.

Đi lễ chùa đầu năm

Đi lễ chùa đầu năm là phong tục không thể thiếu với người Việt. Đi lễ chùa đầu năm cầu xin một năm mới may mắn, phúc lộc và tỏ tấm lòng thành kính của mình đối với đức Phật, tổ tiên.

Bán tranh dân gian

Vào dịp Tết đâu đâu cũng có những người bán tranh dân gian, để mọi người mua về trang trí nhà cửa dịp Tết, cầu mong một năm mới âm no, sung túc.

Xin chữ

Khi đi chợ Tết người ta cũng không quên qua cổng chợ xin chữ thầy đồ. Có thể là câu đối hoặc một chữ duy nhất. Người xưa thường xin chữ về thờ, với mong muốn con cháu được học chữ mà thành người. Chữ được yêu thích nhất thường là chữ Tâm, Phúc, Đức, An, Lộc…

Phong tục chọn màu đỏ

Màu đỏ được chọn trong dịp Tết bởi theo quan niệm màu đỏ là phát tài, may mắn. Vậy nên ngày Tết của Việt Nam ngập tràn màu đỏ: câu đối đỏ, phong bao lì xì đỏ, ruột quả dưa hấu đỏ, hạt dưa nhuộm màu đỏ, quyển lịch cũng màu đỏ…