10 Bài thơ đáng đọc nhất của nhà thơ Tố Hữu

Nhà thơ Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh năm 1920 tại làng Phù Lai, gần cố đô Huế. Tố Hữu đến với thi ca khá sớm, từ năm 18 tuổi. Cùng năm đó, ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương. Ông đã tạ thế vào 9h15’ ngày 9/12/2002 tại Bệnh viện 108. Tố Hữu được coi là một con chim đầu đàn của thi ca Việt Nam hiện đại. Có những giai đoạn, thơ ông đã trở thành chỗ dựa tâm hồn cho mọi người. Ông từng đảm nhiều nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước: Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ. Sau đây, chúng mình xin giới thiệu những bài thơ đáng đọc nhất của ông.

Bài thơ: Bác ơi

“Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa

Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa…Chiều nay con chạy về thăm Bác
Ướt lạnh vườn cau, mấy gốc dừa!

Con lại lần theo lối sỏi quenĐến bên thang gác, đứng nhìn lênChuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa?
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!

Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trờiMiền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!

Trái bưởi kia vàng ngọt với aiThơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay…

Ôi, phải chi lòng được thảnh thơiNăm canh bớt nặng nỗi thương đờiBác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.

Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đauNỗi đau dân nước, nỗi năm châuChỉ lo muôn mối như lòng mẹ
Cho hôm nay và cho mai sau…

Bác sống như trời đất của taYêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoaTự do cho mỗi đời nô lệ
Sб»Їa Д‘б»ѓ em thЖЎ, lụa tбє·ng giГ

Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhàMiền Nam mong Bác, nỗi mong chaBác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng tiếng súng xa.

Bác vui như ánh buổi bình minhVui mỗi mầm non, trái chín cànhVui tiếng ca chung hoà bốn biển
Nâng niu tất cả chỉ quên mình.

Bác để tình thương cho chúng conMột đời thanh bạch, chẳng vàng sonMong manh áo vải hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.

Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiềuNghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu?Ra đi, Bác dặn: “Còn non nước…”
Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều

Bác đã lên đường theo tổ tiênMác – Lênin, thế giới Người hiềnÁnh hào quang đỏ thêm sông núi
Dắt chúng con cùng nhau tiến lên!

Nhớ đôi dép cũ nặng công ơnYêu Bác, lòng ta trong sáng hơnXin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.”

(6-9-1969)

*Bài thơ này được sử dụng làm bài đọc thêm trong chương trình SGK Ngữ văn 12 từ 2007.

Nội dung bài thơ: Bài thơ là lời tiễn biệt đầy xúc động và thành kính mà tác giả dành cho Hồ Chí Minh khi Bác qua đời vào 02/09/1969. Bài thơ cũng là lời điếu văn tiễn biệt vị cha già của dân tộc – con người vĩ đại cả đời hết lòng vì nhân dân… Một con người vĩ đại nhưng lại giản dị và vô cùng khiêm tốn.

Nguồn: Ra trận, NXB Văn học, 1972

BÁC ƠI (TỐ HỮU – MINH NGỌC)

Bài thơ: Việt Bắc

“Mình về mình có nhớ ta?Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.Mình về mình có nhớ không?
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn.

Tiếng ai tha thiết bên cồnBâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước điÁo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay…

Mình đi, có nhớ những ngàyMưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?Mình về, có nhớ chiến khuMiếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?Mình về, rừng núi nhớ aiTrám bùi để rụng, măng mai để giàMình đi, có nhớ những nhàHắt hiu lau xám, đậm đà lòng sonMình về, còn nhớ núi nonNhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt MinhMình đi, mình có nhớ mình
Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?

Ta với mình, mình với taLòng ta sau trước mặn mà đinh ninhMình đi, mình lại nhớ mìnhNguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu…Nhớ gì như nhớ người yêuTrăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương
Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.Nhớ từng rừng nứa bờ treNgòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầyTa đi, ta nhớ những ngày
Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi…

Thương nhau, chia củ sắn lùiBát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùngNhớ người mẹ nắng cháy lưngÐịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngôNhớ sao lớp học i tờÐồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoanNhớ sao ngày tháng cơ quanGian nan đời vẫn ca vang núi đèo.Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều
Chày đêm nện cối đều đều suối xa…

Ta về, mình có nhớ taTa về ta nhớ những hoa cùng ngườiRừng xanh hoa chuối đỏ tươiÐèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.Ngày xuân mơ nở trắng rừngNhớ người đan nón chuốt từng sợi giangVe kêu rừng phách đổ vàngNhớ cô em gái hái măng một mìnhRừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.

Nhớ khi giặc đến giặc lùngRừng cây núi đá ta cùng đánh TâyNúi giăng thành luỹ sắt dàyRừng che bộ đội rừng vây quân thùMênh mông bốn mặt sương mù
Ðất trời ta cả chiến khu một lòng.

Ai về ai có nhớ không?Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo GiàngNhớ sông Lô, nhớ phố RàngNhớ từ Cao-Lạng nhớ sang Nhị Hà…Những đường Việt Bắc của taÐêm đêm rầm rập như là đất rungQuân đi điệp điệp trùng trùngÁnh sao đầu súng bạn cùng mũ nanDân công đỏ đuốc từng đoànBước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.Nghìn đêm thăm thẳm sương dàyÐèn pha bật sáng như ngày mai lên.Tin vui chiến thắng trăm miềmHoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui vềVui từ Ðồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.

Ai về ai có nhớ không?Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang.Nắng trưa rực rỡ sao vàngTrung ương, Chính phủ luận bàn việc côngÐiều quân chiến dịch thu đôngNông thôn phát động, giao thông mở đườngGiữ đê, phòng hạn, thu lương
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu…

Ở đâu u ám quân thùNhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soiỞ đâu đau đớn giống nòiTrông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.Mười lăm năm ấy ai quênQuê hương cách mạng dựng nên Cộng hoàMình về mình lại nhớ ta
Mái đình Hồng Thái cây đa Tân Trào.

Nước trôi nước có về nguồnMây đi mây có cùng non trở về?Mình về, ta gửi về quêThuyền nâu trâu mộng với bè nứa maiNâu này nhuộm áo không phaiCho lòng thêm đậm cho ai nhớ mìnhTrâu về, xanh lại Thái Bình
Nứa mai gài chặt mối tình ngược xuôi.

Nước trôi, lòng suối chẳng trôiMây đi mây vẫn nhớ hồi về nonÐá mòn nhưng dạ chẳng mònChàm nâu thêm đậm, phấn son chẳng nhoà.Nứa mai mình gửi quê nhàNước non đâu cũng là ta với mìnhThái Bình đồng lại tươi xanh
Phên nhà lại ấm, mái đình lại vui…

Mình về thành thị xa xôiNhà cao, còn thấy núi đồi nữa chăng?Phố đông, còn nhớ bản làngSáng đèn, còn nhớ mảnh trăng giữa rừng?Mình đi, ta hỏi thăm chừng
Bao giờ Việt Bắc tưng bừng thêm vui?

Ðường về, đây đó gần thôi!Hôm nay rời bản về nơi thị thànhNhà cao chẳng khuất non xanhPhố đông, càng giục chân nhanh bước đường.Ngày mai về lại thôn hươngRừng xưa núi cũ yêu thương lại vềNgày mai rộn rã sơn khêNgược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng.Than Phấn Mễ, thiếc Cao BằngPhố phường như nấm như măng giữa trờiMái trường ngói mới đỏ tươi.Chợ vui trăm nẻo về khơi luồng hàngMuối Thái Bình ngược Hà GiangCày bừa Ðông Xuất, mía đường tỉnh ThanhAi về mua vại Hương CanhAi lên mình gửi cho anh với nàngChiếu Nga Sơn, gạch Bát TràngVải tơ Nam Ðịnh, lụa hàng Hà ÐôngÁo em thêu chỉ biếc hồngMùa xuân ngày hội lùng tùng thêm tươiCòn non, còn nước, còn trời
Bác Hồ thêm khoẻ, cuộc đời càng vui!

Mình về với Bác đường xuôiThưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ NgườiNhớ ông Cụ mắt sáng ngờiÁo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường!Nhớ Người những sáng tinh sươngUng dung yên ngựa trên đường suối reoNhớ chân Người bước lên đèo
Người đi rừng núi trông theo bóng Người…

Lòng ta ơn Ðảng đời đờiNgược xuôi đôi mặt một lời song song.Ngàn năm xưa nước non HồngCòn đây ơn Ðảng nối dòng dài lâuNgàn năm non nước mai sau
Ðời đời ơn Ðảng càng sâu càng nồng.

Cầm tay nhau hát vui chung
Hôm sau mình nhé, hát cùng Thủ đô.”

(10-1954)

Nội dung bài thơ: Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi, tháng 7-1954, Hiệp định Genever về Đông Dương được kí kết. Hoà bình lập lại, miền Bắc nước ta được giải phóng và bắt tay vào sự nghiệp xây dựng cuộc sống mới. Một trang sử mới của đất nước được mở ra. Tháng 10-1954, những người kháng chiến từ cân cứ miền núi trở về miền xuôi, Trung ương Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô. Nhân sự kiện thời sự có tính lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài thơ Việt Bắc. Bài thơ có hai phần: phần đầu tái hiện những kỉ niệm cách mạng và kháng chiến, phần sau gợi viễn cảnh tươi sáng của đất nước và ngợi ca công ơn của Đảng, Bác Hồ đối với dân tộc.

*Trích đoạn bài thơ này từ đầu tới câu “Mái đình Hồng Thái, cây đa Tân Trào” được sử dụng trong các chương trình SGK Văn học 12 giai đoạn 1990-2006, SGK Ngữ văn 12 từ 2007.

Nguồn:1. Việt Bắc, NXB Văn học, 1962
2. Thơ Tố Hữu, NXB Giáo dục, 2003

Việt Bắc-Tố Hữu

Bài thơ: Ta đi tới

“Ta đi giữa ban ngàyTrên đường cái, ung dung ta bước.Đường ta rộng thênh thang tám thướcĐường Bắc Sơn, Đình Cả, Thái NguyênĐường qua Tây Bắc, đường lên Điện BiênĐường cách mạng, dài theo kháng chiến…Đến hôm nay đường xuôi về biểnMới tinh khôi màu đất đỏ tươiĐẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạtNắng chói sông Lô, hò ô tiếng hátChuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca…Ai qua Phú ThọAi xuôi Trung HàAi về Hưng HoáAi xuống khu BaAi vào khu BốnĐường ta đó, tự do cuồn cuộnBốt đồn Tây đã cuốn sạch rồi!Sông Thao nao nức sóng dồiAi về Hà Nội thì xuôi cùng thuyền.Ờ, đã chín năm rồi đấy nhỉ!Kháng chiến ba ngàn ngày không nghỉBắp chân, đầu gối vẫn săn gân.Ngẩng đầu lên: trong sáng tuyệt trầnTháng Tám mùa thu xanh thẳmMây nhởn nhơ bayHôm nay ngày đẹp lắm!Mây của ta, trời thẳm của taNước Việt Nam Dân chủ cộng hoà!Đã tan tác những bóng thù hắc ámĐã sáng lại trời thu tháng TámTrên đường ta về lại Thủ đôCờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ!Mẹ ơi, lau nước mắtLàng ta giặc chạy rồi!Tre làng ta lại mọcChuối vườn ta xanh chồiTrâu ta ra bãi ra đồiĐồng ta lại hát hơn mười năm xưa…Các em ơi, đã học chưa?Các anh dựng cho em trường mới nữa.Chúng nó chẳng còn mong giội lửaTrường của em đứng giữa đồi quangTiếng các em thánh thót quanh làng.Ai đi Nam BộTiền Giang, Hậu GiangAi vô thành phốHồ Chí MinhRực rỡ tên vàng.Ai về thăm Bưng biền Đồng ThápViệt Bắc miền Nam, mồ ma giặc PhápNơi chôn rau cắt rốn của ta!Ai đi Nam – Ngãi, Bình Phú, Khánh HoàAi vô Phan Rang, Phan ThiếtAi lên Tây Nguyên,Kông Tum, Đắc LắcKhu Năm, dằng dặc khúc ruột miền TrungAi về với quê hương ta tha thiếtSông Hương, Bến Hải, Cửa Tùng…Ai vô đó, với đồng bào, đồng chíNói với Nửa – Việt Nam yêu quýRằng: Nước ta là của chúng taNước Việt Nam dân chủ cộng hoà!Chúng ta, con một cha, nhà một nócThịt với xương, tim óc dính liền.Dù ai nói ngả nói nghiêngLòng ta vẫn vững như kiềng ba chânDù ai rào giậu ngăn sânLòng ta vẫn giữ là dân Cụ Hồ!Ta đã lớn lên rồi trong khói lửaChúng nó chẳng còn mong được nữaChặn bàn chân một dân tộc anh hùngNhững bàn chân từ than bụi, lầy bùnĐã bước dưới mặt trời cách mạng.Những bàn chân của Hóc Môn, Ba Tơ, Cao LạngLừng lẫy Điện Biên, chấn động địa cầuNhững bàn chân đã vùng dậy đạp đầuLũ chúa đất xuống bùn đen vạn kiếp!Ta đi tới, trên đường ta bước tiếp,Rắn như thép, vững như đồng.Đội ngũ ta trùng trùng điệp điệpCao như núi, dài như sôngChí ta lớn như biển Đông trước mặt!Ta đi tới, không thể nào chia cắtMục Nam quan đến bãi Cà MauTrời ta chỉ một trên đầuBắc nam liền một biểnLòng ta không giới tuyếnLòng ta chung một cụ HồLòng ta chung một Thủ đôLòng ta chung một cơ đồ Việt Nam!”(8-1954)

Nội dung bài thơ: Bài thơ sử dụng nhiều động từ mạnh nhằm khẳng định quyết tâm, ý chị xây dựng và phát triển đất nước ngày một vững chắc, tốt đẹp, giàu mạnh của nhân dân Việt Nam.

Nguồn: Thơ Tố Hữu, NXB Giáo dục, 2003

Bài Thơ: Ta Đi Tới – Thơ Tố Hữu

Bài thơ: Bầm ơi!

“Ai về thăm mẹ quê ta

Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm…Bầm ơi có rét không bầm!Heo heo gió núi, lâm thâm mưa phùnBầm ra ruộng cấy bầm runChân lội dưới bùn, tay cấy mạ nonMạ non bầm cấy mấy đonRuột gan bầm lại thương con mấy lần.Mưa phùn ướt áo tứ thânMưa bao nhiêu hạt, thương bầm bấy nhiêu!Bầm ơi, sớm sớm chiều chiềuThương con, bầm chớ lo nhiều bầm nghe!Con đi trăm núi ngàn kheChưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầmCon đi đánh giặc mười nămChưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.Con ra tiền tuyến xa xôiYêu bầm yêu nước, cả đôi mẹ hiền.Nhớ thương con bầm yên tâm nhéBầm của con, mẹ Vệ quốc quân.Con đi xa cũng như gầnAnh em đồng chí quây quần là con.Bầm yêu con, yêu luôn đồng chíBầm quý con, bầm quý anh em.Bầm ơi, liền khúc ruột mềmCó con có mẹ, còn thêm đồng bàoCon đi mỗi bước gian laoXa bầm nhưng lại có bao nhiêu bầm!Bao bà cụ từ tâm như mẹYêu quý con như đẻ con ra.Cho con nào áo nào quàCho củi con sưởi, cho nhà con ngơi.Con đi, con lớn lên rồiChỉ thương bầm ở nhà ngồi nhớ con!Nhớ con, bầm nhé đừng buồnGiặc tan, con lại sớm hôm cùng bầm.Mẹ già tóc bạc hoa râm
Chiều nay chắc cũng nghe thầm tiếng con…”

(1948)

Nội dung bài thơ: Bài thơ khắc hoạ hình ảnh người mẹ qua trí nhớ, kỉ niệm trong tâm tưởng người chiến sĩ xa nhà, xa quê. Qua đó thể hiện tình cảm thắm thiết, sâu nặng của người chiến sĩ đối với người mẹ của mình khi phải đành lòng chấp nhận rời xa mẹ vì nghiệp lớn của đất nước.

Bầm ơi – Tố Hữu – NSND Trần Thị Tuyết

Bài thơ: Người con gái Việt Nam

(Tặng chị Trần Thị Lý anh dũng)”Em là ai? Cô gái hay nàng tiênEm có tuổi hay không có tuổiMái tóc em đây, hay là mây là suốiĐôi mắt em nhìn hay chớp lửa đêm giôngThịt da em hay là sắt là đồng?Cho tôi hôn bàn chân em lạnh ngắtCho tôi nâng bàn tay em nắm chặtÔi bàn tay như đôi lá còn xanhTrên mình em đau đớn cả thân cànhTỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộngEm đã sống lại rồi, em đã sống!Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nungKhông giết được em, người con gái anh hùng!Ôi trái tim em trái tim vĩ đạiCòn một giọt máu tươi còn đập mãiKhông phải cho em. Cho lẽ phải trên đờiCho quê hương em. Cho Tổ quốc, loài người!Từ cõi chết, em trở về, chói lọiNhư buổi em đi, ngọn cờ đỏ gọiEm trở về, người con gái quang vinhCả nước ôm em, khúc ruột của mình.Em đã sống, bởi vì em đã thắngCả Nước bên em, quanh giường nệm trắngHát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưaSông Thu Bồn giọng hát đò đưa…Cả nước cho em, cho em tất cảMáu tiếp máu, cho lại hồng đôi máCho mái tóc em xanh lại ngày xuânCho thịt da em lại nở trắng ngầnEm sẽ đứng trên đôi chân tuổi trẻĐôi gót đỏ lại trở về quê mẹEm sẽ đi, trên đường ấy thênh thangNhư những ngày xưa, rực rỡ sao vàng!Ôi đôi mắt của em nhìn, rất đẹpHãy sáng mãi niềm tin tươi ánh thépNhư quê em Gò Nổi, Kỳ LamHỡi em, người con gái Việt Nam!”
(7-12-1958)

Nội dung bài thơ: Bài thơ được tác giả Tố Hữu sáng tác để dành tặng cho chị Trần Thị Lý. Chị – một người con gái chân yếu tay mềm nhưng lại mang trong mình một lòng yêu nước và trung thành với Tổ quốc vững chắc hơn bất kì ai. Bất kể phải những đau đớn từ những cực hình tra tấn mà bọn giặc làm với chị hòng moi được từ chị những thông tin “bổ béo”, chị vẫn giữ vững tâm mình, giữ vững lòng mình, không hề lung lay dù chỉ một chút. Hậu quả của những tổn thương ấy thật quá sức chịu đựng đối với một người con gái. Thế nhưng, chị không than trách, càng không oán hận. Chị chỉ thêm phần tự hào vì bản thân đã làm được điều có ích cho Tổ quốc. Để đáp lại những mất mát không thể đong đếm bằng lời của chị Trần Thị Lý, Tố Hữu đã viết bài thơ này nhằm ca ngợi, đề cao cũng như bày tỏ lòng kính phục đối với người con gái phi thường ấy. Bài thơ cũng là để chứng minh được những người phụ nữ thời chống giặc tuy chân yếu tay mềm nhưng họ lại sở hữu một tâm hồn, một trái tim, một tinh thần vững chắc hơn bất kì ai.

Ngâm thơ: Người con gái Việt Nam – Tố Hữu

Bài thơ: Từ ấy

“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lý chói qua timHồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…

Tôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời

Tôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ…”

(7-1938)

*Bài thơ này được sử dụng trong chương trình SGK Ngữ văn 11 từ 2007.

Nội dung bài thơ:Từ ấy là bài thơ ngợi ca lí tưởng lí tưởng cách mạng; diễn tả niềm vui sướng của một chàng trai đang băn khoăn, bế tắc với cuộc đời bỗng có luồng ánh sáng mới, tươi đẹp, mạnh mẽ chiếu rọi khắp tâm hồn – ánh sáng của Đảng.

Nguồn:

1. Thơ Tố Hữu, NXB Giáo dục, 2003
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004

Ngâm thơ bài Từ Ấy – Tố Hữu, giọng ngâm Huyền Trang

Bài thơ: Lượm

“Ngày Huế đổ máu,Chú Hà Nội về,Tình cờ chú cháu,Gặp nhau Hàng Bè.Chú bé loắt choắt,Cái xắc xinh xinh,Cái chân thoăn thoắt,Cái đầu nghênh nghênh,Ca-lô đội lệch,Mồm huýt sáo vang,Như con chim chích,Nhảy trên đường vàng…- “Cháu đi liên lạc,Vui lắm chú à.Ở đồn Mang Cá,Thích hơn ở nhà!”Cháu cười híp mí,Má đỏ bồ quân:- “Thôi, chào đồng chí!”Cháu đi xa dần…Cháu đi đường cháu,Chú lên đường ra,Ðến nay tháng sáu,Chợt nghe tin nhà.Ra thế,Lượm ơi!Một hôm nào đó,Như bao hôm nào,Chú đồng chí nhỏ,Bỏ thư vào bao,Vụt qua mặt trận,Ðạn bay vèo vèo,Thư đề “Thượng khẩn”,Sợ chi hiểm nghèo!Ðường quê vắng vẻ,Lúa trổ đòng đòng,Ca-lô chú bé,Nhấp nhô trên đồng…Bỗng loè chớp đỏ,Thôi rồi, Lượm ơi!Chú đồng chí nhỏ,Một dòng máu tươi!Cháu nằm trên lúa,Tay nắm chặt bông,Lúa thơm mùi sữa,Hồn bay giữa đồng.Lượm ơi, còn không?Chú bé loắt choắt,Cái xắc xinh xinh,Cái chân thoăn thoắt,Cái đầu nghênh nghênh.Ca-lô đội lệch,Mồm huýt sáo vang,Như con chim chích,Nhảy trên đường vàng…”(1949)

Nội dung bài thơ: Bài thơ khắc họa hình ảnh chú bé Lượm hồn nhiên, vui tươi, yêu đời, hăng hái, dũng cảm tham gia kháng chiến. Đồng thời, bài thơ cũng là lời ca ngợi, là sự tôn trọng dành cho một sinh linh tuy tuổi còn nhỏ nhưng ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với đất nước và sẵn sàng hoàn thành nghĩa vụ đó đến giây phút cuối cùng của cuộc đời. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước.

Bài thơ: Lượm

Bài thơ: Hoan hô chiến sĩ Điện Biên

“I

Tin về nửa đêmHoả tốc hoả tốcNgựa bay lên dốcĐuốc chạy sáng rừngChuông reo tin mừngLoa kêu từng cửa
Làng bản đỏ đèn, đỏ lửa…

Hoan hô chiến sĩ Điện BiênHoan hô đồng chí Võ Nguyên Giáp!Sét đánh ngày đêm xuống đầu giặc Pháp!Vinh quang Tổ quốc chúng taNước Việt Nam dân chủ cộng hoàVinh quang Hồ Chí Minh, Cha của chúng ta ngàn năm sống mãi
Quyết chiến quyết thắng, cờ đỏ sao vàng vĩ đại

Kháng chiến ba nghìn ngàyKhông đêm nào vui bằng đêm nayĐêm lịch sử Điện Biên sáng rựcTrên đất nước, nhưHuân chương trên ngực
Dân tộc ta dân tộc anh hùng!

Điện Biên vời vợi nghìn trùngMà lòng bốn biển nhịp cùng lòng taĐêm nay bè bạn gần xa
Tin về chắc cũng chan hoà vui chung.

II

Hoan hô chiến sĩ Điện BiênChiến sĩ anh hùngĐầu nung lửa sắtNăm mươi sáu ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắtMáu trộn bùn nonGan không núngChí không mòn!Những đồng chí thân chôn làm giá súngĐầu bịt lỗ châu maiBăng mình qua núi thép gaiÀo ào vũ bão,Những đồng chí chèn lưng cứu pháoNát thân, nhắm mắt, còn ôm…Những bàn tay xẻ núi lăn bom
Nhất định mở đường cho xe ta lên chiến trường tiếp viện

Và những chị, những anh ngày đêm ra tiền tuyếnMấy tầng mây gió lớn mưa toDốc Pha Đin, chị gánh anh thồĐèo Lũng Lô, anh hò chị hátDù bom đạn xương tan, thịt nátKhông sờn lòng, không tiếc tuổi xanh…Hỡi các chị, các anhTrên chiến trường ngã xuốngMáu của anh chị, của chúng ta không uổngSẽ xanh tươi đồng ruộng Việt NamMường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam
Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng…

III

Lũ chúng nó phải hàng, phải chếtQuyết trận này quét sạch Điện Biên!Quân giặc điênChúng bay chui xuống đấtChúng bay chạy đằng trời?Trời không của chúng bayĐạn ta rào lưới sắt!Đất không của chúng bay
Đai thép ta thắt chặt!

Của ta trời đất đêm ngàyNúi kia, đồi nọ, sông này của taChúng bay chỉ một đường raMột là tử địa, hai là tù binhHạ súng xuống rùng mình run rẩyNghe pháo ta lừng lẫy thét gầm!Nghe trưa nay tháng năm, mùng bảyTrên đầu bay thác lửa hờn cămTrông: Bốn mặt luỹ hầm sụp đổTướng quân bay lố nhố cờ hàngTrông: Chúng ta cờ đỏ sao vàngRực trời đất Điện Biên toàn thắng!
Hoan hô chiến sĩ Điện Biên!

Tiếng reo núi vọng sông rềnĐêm nay chắc cũng về bên Bác HồBác đang cúi xuống bản đồChắc là nghe tiếng quân hò quân reo…Từ khi vượt núi qua đèoTa đi, Bác vẫn nhìn theo từng ngàyTin về mừng thọ đêm nay
Chắc vui lòng Bác giờ này đợi trông!

IV

Đồng chí Phạm Văn ĐồngỞ bên đó, chắc đêm nay không ngủTin đây Anh, Điện Biên Phủ hoàn thànhNgày mai, vào cuộc đấu tranhNhìn xuống mặt bọn Bi-đôn, SmítAnh sẽ nói: “Thực dân, phát xítĐã tàn rồi!Tổ quốc chúng tôiMuốn độc lập hoà bình trở lạiKhông muốn lửa bom đổxuống đầu con cáiNước chúng tôi và nước các anhNếu còn say máu chiến tranhỞ Việt Nam, các anh nên nhớTre đã thành chông, sông là sông lửaVà trận thắng Điện Biên
Cũng mới là bài học đầu tiên!”

(5-1954)

Nội dung bài thơ: Ngày Giải phóng Điện Biên, bộ đội ta tiến quân trở về là ngày 7-5-1954, thì ngày 11-5-1954, báo Nhân dân đã in trang trọng trên trang nhất bài thơ này của Tố Hữu. Có nghĩa là, từ khi viết cho đến lúc bài thơ ra mắt hàng triệu độc giả chỉ vẻn vẹn có bốn ngày.

Cả bài thơ mang một tiết tấu nhanh, mạnh; khoẻ ào ào như sóng reo, thác cuốn, lửa cháy và bão táp. Câu, chữ trong thơ là câu chữ dân giã, dễ hiểu, mang hàm lượng thông tin rất cao. Sắc độ chính, xuyên suốt bài thơ là tiếng reo vui, hân hoan chiến thắng. Bài thơ là bức tranh bằng chữ, tái hiện sinh động cảm xúc vui mừng khôn xiết của những con người Việt Nam ngày chiến dịch Điện Biên Phủ thành công.

Hoan hô chiến sĩ Điện Biên (Tố Hữu)

Bài thơ: Bài ca mùa xuân 1961

“Tôi viết bài thơ xuân

Nghìn chín trăm sáu mốtCành táo đầu hè rung rinh quả ngọtNắng soi sương giọt long lanh…Rét nhiều nên ấm nắng hanhĐắng cay lắm mới ngọt lành đó chăng?Giã từ năm cũ bâng khuâng
Đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường!

***

Chào xuân đẹp! Có gì vui đấyHỡi em yêu? Mà má em đỏ dậyNhư buổi đầu hò hẹn, say mêAnh nắm tay em, sôi nổi, vụng vềMà nói vậy: “Trái tim anh đóRất chân thật chia ba phần tươi đỏ:Anh dành riêng cho Đảng phần nhiềuPhần cho thơ, và phần để em yêu…”Em xấu hổ: “Thế cũng nhiều anh nhỉ!”Rồi hai đứa hôn nhau, hai người đồng chíDắt nhau đi, cho đến sáng mai nay
Anh đón em về, xuân cũng đến trong tay!

Ôi tiếng hót vui say con chim chiền chiệnTrên đồng lúa chiêm xuân chao mình bay liệngXuân ơi xuân, vui tới mông mênhBiển vui dâng sóng trắng đầu ghềnhThơ đã hát, mát trong lời chúc:Đường lên hạnh phúc rộng thênh thênhTam Đảo, Ba Vì vui núi xuân xanh…Chào 61! Đỉnh cao muôn trượngTa đứng đây, mắt nhìn bốn hướngTrông lại nghìn xưa, trông tới mai sauTrông Bắc trông Nam, trông cả địa cầu!Trải qua một cuộc bể dâuCâu thơ còn đọng nỗi đau nhân tìnhNổi chìm kiếp sống lênh đênhTố Như ơi, lệ chảy quanh thân Kiều!Nghe hồn Nguyễn Trãi phiêu diêuTiếng gươm khua, tiếng thơ kêu xé lòng…Ôi tiếng của cha ông thuở trướcXin hát mừng non nước hôm nay:Một vùng trời đất trong tayDẫu chưa toàn vẹn, cũng bay cờ hồng!Việt Nam, dân tộc anh hùngTay không mà đã thành công nên người!Có gì đẹp trên đời hơn thếNgười yêu người sống để yêu nhauĐảng cho ta trái tim giàu
Thẳng lưng mà bước, ngẩng đầu mà bay!

Đời vui đó, hôm nay mở cửaNhư dãy hàng bách hoá của taHỡi những người yêu, hãy ghé mua hoaVà đến đó, sắm ít quà lễ cưới:Lụa Nam Định đẹp tươi mát rượiLược Hàng Đào chải mái tóc xanh!Ta còn nghèo, phố chật nhà gianhNhưng cũng đủ vài tranh treo Tết…Đời vui đó, tiếng ca Đoàn kếtTa nắm tay nhau xây lại đời taRuộng lúa, đồng khoai, nương sắn, vườn càChuồng lợn, bầy gà, đàn rau, ao cáDọn tí phân rơi, nhặt từng ngọn láMỗi hòn than, mẩu sắn, cân ngô
Ta nâng niu gom góp dựng cơ đồ!

Ồ thích thật, bài thơ miền BắcRất tự do nên tươi nhạc, tươi vầnCả không gian như xích lại gầnThời gian cũng quên tuần quên tháng.Đời trẻ lại. Tất cả đều cách mạng!Rũ sạch cô đơn, riêng lẻ, bần cùngQuê hương ta rộn rã cuộc vui chungNgười hợp tác nên lúa dày thêm đó.Đường nở ngực. Những hàng dương liễu nhỏĐã lên xanh như tóc tuổi mười lămXuân ơi Xuân, em mới đến dăm nămMà cuộc sống đã tưng bừng ngày hộiNhư hôm nay, giữa công trường đỏ bụiNhững đoàn xe vận tải nối nhau điHồng Quảng, Lào Cai, Thái Nguyên, Việt Trì
Tên đất nước reo vui bao tiếng gọi…

Nào đi tới! Bác Hồ ta nóiPhút giao thừa, tiếng hát đêm xuânKế hoạch năm năm. Mời những đoàn quânMời những bàn chân, tiến lên phía trước.Tất cả dưới cờ, hát lên và bước!Đi ta đi! Khai phá rừng hoangHỏi núi non cao, đâu sắt đâu vàng?Hỏi biển khơi xa, đâu luồng cá chạy?Sông Đà, sông Lô, sông Hồng, sông ChảyHỏi đâu thác nhảy, cho điện quay chiều?Hỡi những người trai, những cô gái yêuTrên những đèo mây, những tầng núi đáHai bàn tay ta hãy làm tất cả!Xuân đã đến rồi. Hối hả tương lai
Khói những nhà máy mới ban mai…

Tôi viết cho ai bài thơ 61?Đêm đã khuya rồi, rét về tê buốtHà Nội rì rầm… Còi thổi ngoài gaMột chuyến tàu chuyển bánh đi xaTiếng xình xịch, chạy dọc đường Nam Bộ…Ôi đâu phải con tàu! Trái tim ta đóTiếng đập thình thình, muốn vỡ làm đôi!Ta biết em rất khoẻ, tim ơiKhông khóc đấy. Nhưng sao mà nóng bỏngNhư lửa cháy trong lòng ta gió lộng?Mấy hôm nay, như đứa nhớ nhàTa vẩn vơ hoài, rạo rực, vào raNghe tiếng mõ và nghe tiếng súngMiền Nam dậy, hò reo náo động!Ba con tôi đã ngủ lâu rồiCòn bao nhiêu chưa được ngủ trong nôiMiền Bắc thiên đường của các con tôi!Gà gáy sáng. Thơ ơi, mang cánh lửaHãy bay đi! Con chim kêu trước cửaThêm một ngày xuân đến. Bình minhCành táo đầu hè quả ngọt rung rinhNhư hạnh phúc đơn sơ, ước mơ nho nhỏTreo trước mắt của loài người ta đó:Hoà bìnhẤm noChoCon ngườiSung sướng
Tự do!”

(24-1-1961)

Nội dung bài thơ: Sau kế hoạch 3 năm 1958 – 1960, miền Bắc “khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh”, bước vào kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961 – 1965) phát triển kinh tế XHCN, cả miền Bắc rộn rã những công trường. Mang cảm hứng chung ấy và bằng dự cảm của người “thi sĩ sử thi”, Tố Hữu có Bài ca mùa xuân 1961 gồm 7 đoạn với 122 câu.

Bài ca Xuân 61 – Tố Hữu – Châu Loan ngâm

Bài thơ: Tiếng chổi tre

“Những đêm hè

Khi ve veĐã ngủTôi lắng ngheTrên đường Trần PhúTiếng chổi treXao xác hàng meTiếng chổi treĐêm hè
Quét rác…

Những đêm đôngKhi cơn dôngVừa tắtTôi đứng trôngTrên đường lặng ngắtChị lao côngNhư sắtNhư đồngChị lao côngĐêm đông
Quét rác…

Sáng mai raGánh hàng hoaXuống chợHoa Ngọc HàTrên đường rực nởHương bay xaThơm ngátĐường taNhớ nghe hoaNgười quét rác
Đêm qua.

Nhớ em ngheTiếng chổi treChị quétNhững đêm hèĐêm đông gió rétTiếng chổi treSớm tốiĐi vềGiữ sạch lềĐẹp lối
Em nghe!”

(6-1960)

Nội dung bài thơ: Bài thơ chứa đựng sự kính trọng, biết ơn sâu sắc của tác giả Tố Hữu đối với những người quét rác trên đường phố. Thoạt nhìn, có lẽ ai cũng cho rằng đấy là một nghề bình thường, thậm chí là tầm thường. Nhưng nào có ai biết rằng, khi đường phố tấp nập người qua lại và thậm chí khi đường phố lặng im về đêm, tiếng chổi tre của những người quét rác ấy vẫn vang lên đều đều một cách chăm chỉ. Chính những con người cống hiến thầm lặng đó đã góp phần giữ gìn và duy trì sự “xanh – sạch – đẹp” cho phố phường, xã tắc, cho đất nước. Nếu thiếu đi những con người đáng kính như thế, Việt Nam ta làm sao có thể trở thành một nơi đáng đến thăm trong mắt bè bạn quốc tế như hiện nay?

Tiếng Chổi Tre – Tố Hữu

Tố Hữu là một nhà thơ lớn. Ông là lá cờ đầu, là đầu tàu trong thơ ca cách mạng Việt Nam. Cả cuộc đời ông gắn bó với cách mạng, với Đảng, với thơ ca. Thơ ông dường như chỉ có một giọng. Đó là giọng điệu tự hào ca ngợi cách mạng. Đọc thơ ông trong bất cứ hoàn cảnh và tâm trạng nào, ta cũng thấy phấn chấn, náo nức như chính ta là người nếm trải những cảm xúc tích cực của ông. Những tác phẩm của ông chính là một trong những kho tàng quý báu của văn học Việt Nam ta, bởi nó tái hiện một thời đại của một người thanh niên nồng nàn lòng yêu Đảng, yêu nước.

Đăng bởi: Đường Mỹ Lương

Từ khoá: 10 Bài thơ đáng đọc nhất của nhà thơ Tố Hữu